زايمان طبيعي

زايمان طبيعي

فرآيند زايمان

فرايند زايمان معمولاً به سه مرحله تقسيم مي شود:

مرحله ي اوّل: از زمان شروع  دردهاي زايماني تا بازشدن كامل دهانه ي رحم مي باشد.

مرحله ي دوم: لز باز شدن كامل دهانه ي رحم تا خروج نوزاد مي باشد.

مرحله ي سوم : از خروج نوزاد تا خروج جفت مي باشد.

مرحله اوّل زايمان

مرحله اول نيز سه قسمت دارد: دردهاي ابتدايي، دردهاي فعال، مرحله انتقالي. تمامي مرحله ي اوّل ممكن است 14 – 12 ساعت براي شكم اوّلها و 6 – 5 ساعت براي مادراني كه قبلاً هم زايمان كرده اند طول بكشد. نيروي انقباضات رحمي، دهانه ي رحم را باز مي كند وميزان اين باز شدن معمولاً با سانتيمتر بيان ميشود كه باز شده كامل دهانه ي رحم 10 سانتي متر مي باشد.

دردهاي ابتدايي . از شروع انقباضات واقعي زايماني تا هنگامي كه دهانه رحم 4 سانتي متر باز شده باشد مي باشد.

دهانه رحم علاوه بر باز شدن، نازك هم شده است. اين قسمت معمولاً از همه مراحل قابل تحمل تر مي باشد. واز آنجايي كه اين قسمت از مرحله اوّل حدود 6 ساعت طول مي كشد، بسياري از خانمها ترجيح مي دهند اين مرحله را درمنزل بسر ببرند. باز شدن دهانه رحم در اين مرحله بسيار كندتر از مرحله بعدي است. براي مثال براي عبور از 2 سانتي متر به 4 سانتي متر زمان بسيار بيشتري مي برد تا اين كه از 6 سانتي متر به 8 سانتي متر برويد، هر چند كه در هر دو، 2 سانتي متر پيشرفت كرده ايد .

دردهاي فعال . از زمانيست كه دهانه رحم 4 سانتي متر باز شده تا هنگامي كه به 7 سانتي متر برسد . وقتي كه دهانه رحم 6 سانتي متر باز شده باشد، انقباضات بسيار قوي تر گرديده اند و دفعات آنها نيز بتدريج افزايش مي يابد و زمان بيشتري به طول مي انجامند . براي مثال هر دو دقيقه يك انقباض 60 ثانيه‌اي ممكن است رخ دهد. دراين مرحله احتمالاً احساس گرمي مي كنيد، دهانتان خشك مي شود، كمي خسته مي شويد و كمرتان نيزدرد مي گيرد. بهتر است مرتب تغيير وضعيت بدهيد ولي به پشت نخوابيد. مرتب ادرار كنيد (ساعتي يك بار) و در صورت امكان حوله ي گرمي به كمرتان بگذاريد. صورتتان رابشوييد (براي رفع احساس گرما) و نفسهاي عميق بكشيد.

مرحله ي انتقالي . زماني است كه دهانه ي رحم 8 سانتي متر باز شد تا وقتي كه به 10 سانتي متر برسد . اين مرحله به عقيده بسياري از زنان دردناك ترين مرحله است و البته خوشبختانه كوتاه ترين مرحله (معمولاً90 – 20 دقيقه طول مي كشد) در اين مرحله احساس دفع مدفوع بشما دست مي دهد و اين نشان مي دهد كه سر جنين به راست روده  شما فشار مي آورد و نزديك زايمان هستيد.

سايرعلامتها ي اين مرحله عبارتند از: تحريك پذيري، نشانه  خوني، لرز، تهوع و استفراغ ، گرفتگي پاها و تعريق ( البته ممكن است هيچ يك از اين علامتها را نداشته باشيد). سعي كنيد بدنتان راشل كنيد و نفسهايتان راسريع تر كنيد. اگر احساس گيجي مي كنيد درون دستهاي بسته تان تنفس  كنيد. مرتب تغيير وضعيت دهيد ودر صورت نياز هيچ اشكالي ندارد كه سر وصدا كنيد.

ناگهان يك احساس كاملاً متفاوتي به شما دست مي دهد. شما يك فشاري در لگنتان حس مي كنيد و يك تمايل غير قابل كنترل براي زور زدن به پايين به شما دست مي دهد. اما اگر دهانه ي رحمتان 10 سانتي متر باز نشده باشد نبايد زور بزنيد چراكه باعث صدمه به دهانه  رحم خود مي شويد. با فشار هاي شما و انقباضات رحمي، سر جنين پايين تر مي آيد و به كف لگن فشار وارد مي كند بطوري كه با عضلات خارجي اين ناحيه لگن بنام پرينه، مماس مي گردد. همچنانكه سر جنين به آرامي پرينه را متسع مي سازد، شما هم يك احساس ناراحت كننده كشيدگي و سوزش در اين منطقه مي كنيد. خوشبختانه اين احساس فقط لحظه اي است چون كه فشار سر جنين به پرينه يك نوع بي حسي طبيعي ايجاد مي كند. اين مرحله يك مرحله ي بسيار بحراني براي جنين شما مي باشد. البته اينجا آخر خط نيست ممكن است اين مرحله طولاني شود و تا خروج كامل جنين 90 دقيقه طول بكشد ولي معمولاً كوتاه تر است مخصوصاً اگردراين مرحله عمل چيدن پرينه (اپيزياتومي) توسط ماما يا پزشك صورت گيرد كه باعث مي شود مرحله دوم سريع تر انجام شود و فشار كمتري به سر جنين وارد گرددو از پارگي احتمالي عضلات اين ناحيه ( كه ترميم آنها نيزمشكل تر مي باشد) جلوگيري كند. بعد ازاتمام مرحله سوم، با انجام چند بخيه اپيزياتومي  ترميم مي شود. معمولاً در همه  شكم اوّلها اين اقدام (اپيزياتومي) صورت مي گيرد واكثر شكم دوم ها نيزبي بهره نيستند ولي شكم سوم ها به بعد معمولاً احتياجي به اين عمل ندارند چرا كه عضلات پرينه شل تر شده اند و مقاومت چنداني در مقابل عبور جنين نشان نمي دهند و مرحله  دوم خود بخود سريع تر صورت مي گيرد.

جنين دراين مرحله چگونه است؟

با شروع و پيشرفت دردهاي زايماني، سر جنين ( كه در روزها يا هفته هاي آخر با ر داري وارد لگن شده بود) . به عريض ترين قسمت لگن حركت مي كند و دراين حين مرتب تغيير وضعيت مي دهد و مي چرخد و البته به مثانه و راست روده  شما بيشتر فشار وارد مي كند.

در طي زايمان و بيشتر در مرحله  دوم، جمجمه جنين تحت فشار بدن شما قرار مي گيرد و بطور مرتب تغيير شكل مي دهد. به همين علت اگرسر نوزادتان كشيده به نظر مي رسد و يا قسمتي از آن به نظر تغيير شكل يافته مي رسد، نگران نباشيد چون اين حالت به علت همين فشارهاي لگن به سر جنين ايجاد شده است و بعد از يكي دوروز كاملا ًبر طرف مي شود. استخوانهاي جمجمه جنين در همه جا كاملاً سفت نشده اند ونقاط نرمي بنام فونتانل  ويا ملاج درجلو و پشت سر نوزاد وجود دارند. اين نقاط نرم به استخوانهاي جمجمه اجازه مي دهند كه در برخي نقاط بر روي هم بخوابند و در مجراي زايماني بهتر جاي گيرند.

بطور طبيعي نوزاد با سر به دنيا مي آيد. البته مي تواند با پاها، باسن، صورتو ابرو(حالتي بين سر و صورت) نيز به دنيا بيايد ولي مطلوب ترين حالت همان حالت سر مي باشد و از حالتهاي مختلف سر، حالتي بهتر و شايع تر از بقيه است كه صورت جنين به پشت مادر باشد.

زايمان نوزاد با پاها (بريچ) تقريباً 3 0/0 كل زايمانها را تشكيل مي دهد. در اين حالت البته زايمان طولاني ترو مشكل تر خواهد بود (مخصوصاً درد كمر). زايمان طبيعي دراين حالت هم براي شما دردناك تر خواهد بود ، هم براي جنين پرخطر و البته براي ماما يا پزشك هم مشكل تر. بيشتر حالتهاي بريچ را سزارين مي كنند (مخصوصاً در شكم اوّلها و شكم دوم ها).

مرحله دوم : تولد نوزاد

براي زايمان احتمالاً شما را به اتاق زايمان و تخت زايمان راهنمايي مي كنند (گاهي با برانكار مي برند). احتمالاً تخت زايماني رادر مطب ماما يا پزشكتان ديده ايد، بيشتر شبيه به صندلي بزرگ و بلندي است كه دو پايه در انتها دارد كه پاهاي شما را روي آنها قرار مي دهند. ناحيه تناسلي شما با مواد ضد عفوني كننده شسته مي شود و روي شكم و پاهايتان پارچه هاي استريلي پهن مي گردد.

هنگامي كه دهانه  رحمتان 10 سانتي متر باز شد، ماما يا پزشكتان به شما مي گويد كه مي توانيد به طرف پايين زور بزنيد (معولاً بطور ناخود آگاه چنين احساسي راخواهيد داشت) . بهتر است زور زدن شما همراه بايك بازدم آهسته باشد. بيش از 6-5 ثانيه نفستان راحبس نكنيد. در صورتي كه پس از 30 دقيقه پيشرفتي نكرديد و جنين نزول نكرده است (پايين نيامده است)، وضعيت سر پا نشستن نيزمي تواند كمك كند. نزول جنين در مجراي زايماني به كمك فشارهاي شما و انقباضات ماهيچه هاي شكمي و ديافراگم (عضله كف قفسه سينه)صورت مي پذيرد. هرچند اين مجرا حدود10 سانتي متر بيشتر نيست ولي ممكن است 20 دقيقه تا دو ساعت (درزايمانهاي مشكل) طول بكشد تا او اين مسير را طي كند. هنگامي كه سر جنين كاملاً پايين آمد و به پرينه فشار آورد، اپيزياتومي مي تواند انجام گيرد.

آخرين انقباض قبل از زايمان سر، احتمالاًباعث يك احساس سوزش و كشيدگي مي شود. بعد از تولد سر، يك شانه و سپس شانه  بعد و بلافاصله بقيه بدن به دنيا مي آيد. قسمت مشكل زايمان در درجه  اوّل همان سر مي باشد. زايمان شانه اوّل نيز مقداري ايجاد درد مي كند اما بقيه بدن تقريباً به بيرون ليز مي خورد.

معمولاً دهان و بيني نوزاد تميز مي شود و شما براي اوّلين بار صداي گريه او را مي شنويد (كه هيجان انگيزترين مرحله  زايمان وحتي عمرتان مي باشد!)دراين مرحله نوزاد هنوزازطريق بند ناف به شما متصل است. مامايا پزشكتان بند ناف رادر دست مي گيرد و هنگامي كه ضربان آن تمام شد اوّل با دو پنس آنرا مي بندد و سپس مي چيند. سپس يك گيره  پلاستيكي در فاصله  3-2 سانتيمتري شكم نوزاد، برروي بند ناف مي بندد و بقيه آن رامي چيند. از عجايب خلقت است كه پس از آن همه سختي و درد و خستگي و احتمالاً بي خوابي، با تولد نوزاد، تقريباً همه دردها از بين مي روند. بخصوص هنگامي كه نوزاد

كوچك و قشنگتان را (كه9 ماه در انتظار ديدارش بوديد) مي بينيد، همه دردها حتي فراموش مي شوند!

البته توجه داريد كه كل مدت دردهاي ناراحت كننده زايمان طبيعي شايد به اندازه مدت يك دندان درد ساده باشد! ولي متأسفانه هميشه آن چنان از دردهاي زايماني و شدت ومدت آنها نقل شده است كه باعث وحشت مادران جوان مي گردد.

فورسپس و واكيوم  ( زايمان با دستگاه )

 برخي مواقع ممكن است دردهاي زايماني به خوبي پيشرفت كنند ولي در انتها خروج جنين با كمي اشكال مواجه شود و يا ازاين لحاظ مشكل نباشد منتها به علت زجر جنين ويا حالت اضطراري ديگري خروج سريع جنين اجباري باشد. دراين حالت ممكن است پزشكتان تشخيص دهد كه استفاده از فورسپس و يا واكيوم بهتر از اجراي سزارين باشد و البته در بسياري از موارد هم همينطور است و عوارض آنها كمتر از عوارض سزارين مي باشد، البته تنها هنگامي كه شرايط استفاده از اين وسايل وجود داشته باشد كه اين تشخيص رابايد به عهده پزشكتان بگذاريد .

يك فاكتور مهم در هنگام بكار برده هر دو وسيله اينست كه بايد شرايط اجراي سزارين اورژانس مهيا باشد چراكه ممكن است از اين وسايل نتيجه بدست نيايد و بيمار فوراً بايد تحت عمل سزارين قرار گيرد. احتمال عدم موفقيت با واكيوم بيشتر از فورسپس مي باشد و ايجاد ضربه به پوست سر جنين بيشتر است.

مسأله اي كه حائز اهميت است اينست كه اگر به پزشكتان اعتماد داريد، مطمئن باشيد او فقط در جايي كه لازم و ضروري است از فورسپس و يا واكيوم استفاده مي كند و هميشه سلامت شما و نوزادتان را نسبت به همه چيز ارجع مي داند.

مرحله سوم : خروج جفت

جفت عضوي است كه در طول حاملگي به ديواره رحم متصل است و از طريق بند ناف به جنين وصل مي باشد. مسووليت تغذيه و اكسيژن رساني به جنين و دفع ضايعات جنين به عهده جفت مي باشد.

پس از تولد نوزاد، انقباض رحم متوقف مي شود و مي تواند پس از آن همه فعاليت كمي استراحت كند. پس از چند دقيقه دوباره منقبض مي شود. اين انقباضات جفت را از ديواره  رحم جدا كرده و آنرا به بيرون هدايت مي كنند كه معمولاً با خروج مقداري خون نيز همراه مي باشد.

پس از خروج جفت، ماما يا پزشكتان اقدام به ترميم اپيزيا تومي مي كند (در صورتي كه انجام شده باشد)بخيه ها را با نخهاي قابل جذب انجام مي دهند كه در عرض 20 – 15 روز جذب مي شوند. نوزادتان كاملاًبررسي مي شودوبه شما داده مي شود. بهتر است هر چه زودتر او را شير دهيد. اين كار هم ارتباط عاطفي نوزاد و مادر را تقويت مي كند، هم جريان شيرزودتر برقرار مي شود و هم رحم زودتر به حالت اوّليه بر مي گردد (به علت هورمونهاي مترشحه در اثر مكيدن پستان).

حداقل تا دو ساعت در زايشگاه خواهيد ماند و ماما يا پرستار آن بخش خونريزي رحمي شما را كنترل مي كند و در صورتي كه رحم شما منقبض شد و خونريزي تان كنترل گشت شما را به اطاقتان در بخش منتقل مي كنند.

هر چند پس از آن همه تلاش احساس  خستگي مي كنيد ولي احتمالاً براي خوابيدن بيش از اندازه هيجان زده هستيد و بعد از خبر دادن به فاميل و آشنايان حتماً بيشتراز هر كاري تمايل داريد به عضو جديد خانواده تان نگاه كنيد  و او را تجليل نماييد و البته هر كسي هم به دنبال شباهت تازه وارد عزيز با خود مي باشد .

مزاياي زايمان طبيعي

شما به عنوان  يک مادر باردار حتماً تا بحال در مورد زايمان و  نحوه انجام آن فکر کرده ايد، حتماً از خود پرسيده ايد که بايد کجا و چگونه زايمان کنم ؟ کدام روش زايمان براي من مناسب تر است؟ بايد بدانيم که زايمان يک امر فيزيولوژيک و کاملاً طبيعي است که براساس پاره اي فعاليتها و تغييرات منظم طبيعي که خود به خود انجام مي شود شروع مي گردد که پرداختن به ماحصل آن خارج از حوصله و وقت شما است.

با اين وجود نکات حائز اهميتي براي مادران در مورد زايمان ايمن وجود دارد که بايد از آنها مطلع باشند.

همانطور که گفته شد زايمان يک امر طبيعي است، اما با اين وجود در تمام خانم هاي باردار روند زايمان يکسان نمي باشد، چرا که عوامل متعددي از جمله عوامل ذاتي و اکتسابي مانند برخي از بيماريها مي تواند سير حاملگي  را تغيير داده و باعث شوند . زايمان به صورت غيرطبيعي انجام شود.

 خوشبختانه با مراقبتهاي دوران بارداري مي توان  بسياري از موارد خطرناک براي  مادر و جنين را تشخيص داد و به موقع براي حفظ سلامت مادر و جنين اقدام نمود.

شايان ذکر است که تنها درصد معدودي از زايمانها منجر به زايمان غيرطبيعي مي شوند و اکثر خانمها مي توانند يک زايمان طبيعي داشته باشند.

مزاياي زايمان طبيعي

• مدت بستري شدن و  توانايي بازگشت به کارهاي عادي و روزمره بعد از زايمان طبيعي خيلي کمتر از سزارين است و مادراني که زايمان طبيعي داشته اند زودتر به خانواده خود ملحق مي شوند.
• حجم خوني که مادر طي زايمان طبيعي از دست مي دهد تقريباً نصف يک عمل سزارين است لذا خطر خونريزي و کم خوني، در يک زايمان طبيعي خيلي کمتر از زايمان به طريق  سزارين مي باشد.
• خطرات و ريسک بيهوشي براي زايمان طبيعي وجود ندارد، درحاليکه براي مادراني که به روش سزارين زايمان مي نمايند اين خطرات اجتناب ناپذير است .
• از نظر اقتصادي زايمان طبيعي به نفع مادر، بيمارستان و جامعه مي باشد.
• درصد ابتلاء به عفونت در بين مادران سزارين شده بيشتر از مادراني است که زايمان طبيعي نموده اند.
• مادراني که زايمان طبيعي داشته اند در دادن آغوز به نوزاد خود موفق تر هستند چرا که خوردن آغوز يا کلستروم  به عنوان اولين واکسن براي  کودک منافع  بسياري دارد.
• مادراني که زايمان طبيعي نموده اند در امر شيردهي به نوزاد خود موفق تر از مادراني مي باشند که بطريقه سزارين نوزاد خود را بدنيا آورده اند.
• پس از زايمان طبيعي، مادران با انجام ورزشهاي مناسب ، به مراتب سريعتر از زماني که سزارين مي شوند، مي توانند تناسب  اندام خود را بدست آورند.
• بطور متوسط  مدت اقامت مادران سزاريني در بيمارستان دو برابرو نيم  مادراني است که زايمان طبيعي داشته اند .
• بعضي از خانمها دوست دارند در طول مدت زايمان خود کاملاً هوشيار بوده و بطور کامل در جريان روند زايمان قرار گيرند. درمدت انجام عمل سزارين ممکن  است  از بيهوشي عمومي استفاده شود ، در نتيجه  تماس اوليه نوزاد با مادر و شروع شيردهي به نوزاد به تاخير مي افتد.

به شما  مادر عزيز توصيه مي کنيم :

–         ترس و هراس بي مورد از زايمان  را از خود دور  کنيد .

–    به منظور کسب اطلاعات بيشتر در مورد حاملگي و زايمان و حل مشکلات خود به افراد مجرب و آموزش ديده در مراکز بهداشتي درماني مراجعه کنيد . آنها قادر خواهند بود شما را راهنمائي کنند.

–    براي اطمينان از سير طبيعي حاملگي و تامين سلامتي خود و نوزادتان  حتماً بطور مستمر در دوران بارداري به مراکز بهداشتي درماني ، ماما و يا پزشک مراجعه و به توصيه هاي بهداشتي آنان، عمل نمائيد.

–    انجام معاينه داخلي ( توسط پزشک ) در سه ماهه آخر دوران بارداري مي تواند به آنها کمک کند تا درمورد نحوه زايمان شما آسانتر تصميم بگيرند.

–    رعايت برنامه تنظيم خانواده و فاصله گذاري مناسب بين حاملگيها از نکات حائز اهميتي است که مي تواند در داشتن زايمان ايمن موثر باشد.

–    استفاده از تکنيکهاي پيشرفته مانند سونوگرافي براي ارزيابي وضعيت جنيني و مادر گاهي ضروري است لذا طبق توصيه پزشک حتماً آنرا انجام دهد.

–    به پزشک يا ماماي خود اعتماد کنيد و به او اجازه دهيد در مورد نحوه زايمان شما تصميم بگيرد . هرگز به دليل ترس از درد زايمان که يک امر طبيعي است . سزارين را به زايمان طبيعي ترجيح ندهيد.

–    بخاطر داشته باشيد در صورتي بايد زايمان شما بوسيله سزارين انجام شود که امکان زايمان طبيعي برايتان وجود نداشته باشد.

زايمان

زايمان امري است طبيعي ومعمولا با همکاري مادر وفرد انجام دهنده زايمان به راحتي انجام مي شود .مع الوصف چنانچه در حين زايمان مراقبت هاي لازم انجام نگيرد،گاه براي مادر ونوزاد عوارض خطرناکي به دنبال دارد .زايمان سالم وبهداشتي دو شرط اساسي نياز دارد:

     -وجود فرد ماهري که براي انجام زايمان،تربيت شده باشد.

     – وجود محل امن وبهداشتي براي انجام زايمان.

با نزديک شدن به تاريخ زايمان ،خانواده بايد محل زايمان را با مشورت باکارکنان بهداشتي انتخاب کند.زيرا اين افراد با توجه به وضعيت خانم باردار مناسب ترين محل زايمان را پيشنهاد مي کنند. براي زايمان درزايشگاه يا ساير مرکز زايماني ،بايد مقدمات کار وهماهنگي لازم به عمل آيد وبراي زايمان درمنزل بايدباکمک فردماهري که زايمان را انجام خواهدداد،وسائل موردنيازو يک اتاق مناسب از قبل آماده شود.

تقريبا پس از هفته 37 حاملگي ،جنين آمادگي تولددارد .در هنگام زايمان طبيعي ،انقباضات رحم منجر به خروج جنين مي شود ولي گاهي عوامل متعددي وجوددارد که پزشک تصميم مي گيرد زايمان را به طريق سزارين انجام دهد .عواملي مثل تنگ بودن لگن مادر،چندقلوئي،درشت بودن جنين،خروج جنينبا ته يا پا ابتدا مادر به برخي بيماري هاي خاص وساير موارد.البته تنها درصد معددي از زايمان ها منجر به سزارين مي شود و اکثر خانم ها مي توانند بطور طبيعي زايمان کنند.

  توصيه مي شود تازماني که به علل پزشکي زايمان به طريق سزارين ضروري نمي باشد ، زايمان طبيعي راانتخاب کنيد.

زايمان طبيعي نسبت به سزارين مزاياي زيادي به شرح زير دارد:

– از نظر پزشکي سزارين يک عمل جراحي بزرگ محسوب مي شود ومانند ساير اعمال جراحي نياز به بيهوشي دارد،خطر ابتلاء به خونريزي ،عفونت،احتمال نياز به انتقال خون و خطرات ناشي از بيهوشي در مادران سزارين شده بيشتر از مادراني است که زايمان طبيعي کرده اند.

-مدت بستري شدن مادر بعد اززايمان طبيعي خيلي کمتراز سزارين است.

– مادراني که زايمان طبيعي مي کنند در امر شيردهي ودادن آغوز به نوزاد موفق تر هستند .زيرا مادر بلافاصله بعداز زايمان نوزاد خودرا درآغوش گرفته واورا شير مي دهد واز همان ابتداي تولد رابطه عاطفي بين مادر ونوزاد برقرار مي شود. در حالي که در زناني که سزارين مي شوند ،نوزاد تا چندين ساعت از مادرش دور ميماند.

-زايمان طبيعي از نظر اقتصادي به نفع  خانواده وجامعه است.

-درزايمان طبيعي ،خانم ها تناسب اندام خودرا باانجام ورزش هاي مناسب سريعتر از مادران سزارين شده بدست مي آورند.

پس از زايمان

شش هفته اول بعد از زايمان ، دوران نقاهت پس اززايمان (  نفاس ) ناميده مي شود.دراين مدت نيز لازم است مادر درچند نوبت توسط کارکنان بهداشتي مراقبت شود.پدرومادر نيز بايد به تغييرات طبيعي وخطراتي که سلامت مادرونوزاد راتهديد مي کند آگاه بوده ودرصورت بروز علائم خطردر اسرع وقت به مراکز درماني مراجعه نمايند .

تغييرات بدن مادر پس اززايمان

دو تغيير عمده بدن مادردردوران بعداز زايمان مربوط به رحم وپستان است.

رحم:پس اززايمان رحم کم کم به حالت اوليه خودبرگشته واندازه آن به سرعت کوچکتر مي شود. پوشش ضخيمي که ديواره رحم براي لانه گزيني جنين تشکيل شده بود ابتدا به شکل ترشحات خوني وسپس ترشح قهوه اي رنگ وپس ازحدود10 روز به صورت ترشحات زرد يا سفيدرنگ ازمهبل خارج مي شود.البته ممکن است در برخي خانم ها خونريزي در حد لکه بيني ،حتي تا حدود 40 روز پس اززايمان نيز ادامه يابد .در اين مورد براي اطمينان بيشتر مي توان با پزشک يا ماما مشورت کرد.دراکثر مادراني که کودک خود را شير مي دهند به مدت 5 تا6 ماه بعداز زايمان وگاهي تازماني که تغذيه کودک با شيرمادر ادامه دارد، قاعدگي اتفاق نمي افتد .ولي درزناني که کودک خودرااز پستان شيرنمي دهند ، معمولا قاعدگي حدود 4تا8 هفته بعد اززايمان اتفاق مي افتد .گاه اولين قاعدگي غيرعادي وتوام با خونريزي زيادوخروج لخته است ونبايد موجب نگراني شود ،ولي در صورت ادامه اين وضعيت بايد به پزشک مراجعه شود .

پستان ها: در روزهاي اول بعد از زايمان آغوز که حاوي پروتئين بيشترومواد ايمن سازي مشابه واکسن است در پستانها توليد وترشح آن تا10 روز ادامه يافته وسپس به شير تبديل مي شود.مقدار شير در افراد مختلف ، متفاوت بوده وبستگي به دفعات شيردهي ، رژيم  غذائي وحالات روحي مادر دارد.

اندوه پس از زايمان: برخي از مادران درروزهاي اول پس از زايمان احساس اندوه وغم بي دليل مي کنند که معمولا زودگذر است ودرافراد مختلف،شدت آن متفاوت مي باشد .چنانچه اين حالت طولاني ومداوم شود ، مشورت با پزشک لازم است.

علائم خطر پس اززايمان

دوران پس اززايمان نيز مي تواند مانند دوران بارداري براي مادرخطرآفرين باشد .بنابراين اطلاع از علائم خطراين دوران نيزبراي مادر وپدرضروري است وبايد با مشاهده اين علائم حتما به پزشک يا ماما مراجعه کنند .اين علائم عبارتند از:

   -تب و لرز

-خونريزي بيش از ميزان قائدگي درهرزمان ويا ادامه خونريزي بيشتراز حد لکه بيني بعداز ده روز

-درد و ورم ناحيه بخيه ها

-هر گونه درد، قرمزي وتورم پستانها

-لمس توده يا درد وتورم وخروج ترشحات چرکي لزمحل بخيه ها

-خروج ترشحات چرکي وبدبو ازمهبل

-درد زير دل يادرد ساق پا

-بي اختياري دفع ادرار ومدفوع درد ي?

مراقبت هاي پس اززايمان

 ساعات اول پس اززايمان (6ساعت اول)مهمترين وخطرناکترين زمان براي مادر مي باشد. دراين مراقبت ها کنترل ميزان خونريزي وعلائم حياتي مادر (فشارخون،دماي بدن ،نبض و تنفس)اهميت زيادي داردارائه اي مراقبت ها برعهده پزشک يا ماما مي باشد.سايرمراقبت هاي ضروري براي مادر عبارتند از:

تغذيه: رژيم غذائي مادران شيرده بعد اززايمان درمقايسه با غذاي زنان باردار نياز به کالري و پروتئين بيشتري دارد.زيرابايدپروتئين،کلسيم وسايرموادي که مادرذراثرشيردهي ازدست مي دهد تامين شود .ضمنا براي جلوگيري از کم خوني وکمبود ويتامين ها مصرف روزانه يک قرص آهن و يک قرص مولتي ويتامين تا سه ماه پس اززايمان براي مادر تجويز مي شود .

مراقبت از نوک پستان: بعداز زايمان تغذيه نوزاد با شير مادر بسيار اهميت دارد.زيرا شيرمادر علاوه بر مزاياي زيادي که دارد، احتياجات تغذيه اي نوزادرا در4تا6 ماه اول زندگي بر طرف مي کند. براي تغذيه نوزاد باشير مادر،لازم است مراقبت مناسب پستان هارا کاملا تميز نگه دارد .البته شستن نوک پستان درهربار تغذيه نوزاد وهمچنين استفاده از صابون توصيه نمي شود ،فقط کافي است خانه هاي شيرده پستان هاي خودرا يکبار درروز شسته واجازه دهند تادرمعرض هوا خشک کند.

دربعضي مادران شيرده به دليل وضعيت نادرست شيردهي ودر حالتي که شير خوار به قدرکافي از هاله پستان رادر دهان قرار نداده وفقط نوک پستان را مي مکد،نوک پستان زخم مي شود .مادر مي تواند براي کمک  به بهبود زخم يا شقاق نوک پستان ،بعداز تغذيه نوزاد يک قطره از شير خود را روي نوک وهاله پستان قراردهد.

در اين مواقع بهتراست مادر به شيردهي ادامه داده ودر صورت نياز به پزشک ياماما مراجعه نمايد .استفاده ازصابون ،کرم ها ومحلول هاي داروئي وشستشوي زيادپستان توصيه نمي شود،زيرا احتمال آسيب را بيشتر مي کند.

در روز هاي اول بعد اززايمان که شير درپستان ها ترشح مي شود ،پستانها پر شير ،بزرگ،سفت واحتمالا دردناک مي شود .دراين حالت نوزاد نمي تواند نوک پستان وهاله آن رادر دهان خود قرار داده وبه اندازه کافي شير بخورد ،درنتيجه پستانها کاملا تخليه نمي شوند .درچنين مواردي تخليه شير از پستان باعث نرم شدن آن مي شود.بهترين اقدام مکيدن قوي شير خوار است.بدين منظور مادر بايد ابتدابا يک حوله تميز وگرم پستان خودرا کمپرس کند يا دوش آب گرم بگيرد وپس از ماساژ ملايم پستان،نوزاد خود را تغذيه نمايد .اگر نوزاد قادر به مکيدن نباشد ،مادر مي تواند شير خود را دوشيده و با فنجان و قاشق به شيرخوار  بخوراند.

گاهي با ورود ميکرب به مجاري شير پستان دچار عفونت مي شود .در اين گونه موارد قسمتي از پستان قوق العاده دردناک ، متورم وقرمز شده که آن را ماستيت گويند. اين حالت درمراحل پيشرفته منجر به آبسه پستان مي شود.در ماستيت نيز مهم ترين مساله تخليه شير از پستان است.براي اينکه مادرکمتراحساس درد کند،بهتراست شيردهي راازپستان سالم شروع نمايد .اگر مادر مايل به شير دهي از پستان مبتلا نيست،توصيه مي شودشير رادوشيده وبافنجان به نوزاد بدهد.

در صورت بروز عفونت پستان حتما به پزشک مراجعه شود

نزديکي بعداز زايمان: در اين دوران بسياري ازمادران به علت دردناشي از بخيه ،تمايل به نزديکي ندارند.تازماني که خونريزي ادامه دارد وبخيه ها کاملا ترميم نشده ،داشتن نزديکي صلاح نيست .معمولا بهبود محل بخيه هاي ناحيه تناسلي حدود 20 روز طول مي کشد.توصيه مي شود تا زماني که مادر احساس راحتي نکرده و تمايل به نزديکي ندارد ،ازآن بپرهيزد.

يبوست: اغلب خانم ها درروزهاي اول بعد اززايمان معمولا دچار يبوست مي شوند.به محض شروع فعاليت روزانه اين حالت از بين مي رود.رژيم غذائي مناسب و مصرف موادغذائي داراي فيبر مثل سبزيجات وميوه به رفع يبوست کمک مي کند .

دردهاي پس اززايمان: به علت انقباض رحم براي خروج لخته هاي خون باقي مانده ، گاهي درروزهاي اول پس اززايمان ،دردهائي شبيه درد قائدگي وجوددارد که به پس درد موسوم است.اين درد باشيردهي بيشتر مي شود که علت آن ، وجود هورموني است که در شيردهي ترشح شده وباعث انقباض رحم مي گردد.اگر درد شديد ومداوم شده همراه با تب يا خونريزي باشد سريعا بايد به پزشک مراجعه شود.

ورزش:براي برگشت سريعتر ماهيچه هاي شکم و ساير قسمتها به حالت اوليه ،انجام حرکات زير نظر پزشک درزناني که زايمان طبيعي کرده اند ،توصيه مي شود.

  روي زمين صاف به پشت بخوابيد.زانوهاي خودراخم کرده ويک نفس عميق کشيده ودر همان حال سعي کنيد قفسه سينه خودرا ثابت نگه داريد طوري که شکم شما بالا برود(تنفس شکمي) حال به آرامي با تو کشيدن شکم هوا را خارج کنيد .3 تا 5 ثانيه در اين وضع مانده وبه حالت اول برگرديد.

 -در حاليکه به پشت دراز کشيده ايد،زانوها را خم کنيد و کف پاهاوشانه ها رابه زمين تکيه دهيد. دست ها را دردوطرف بدن قرار دهيد .سپس هر دو زانو را به طرف راست وبعد به طرف چپ بچرخانيد طوري که کم کم روي زمين قرار گيرد.

– حرکت قبل را اين بار درحالي که يکياززانوها خم شده مطابق شکل زير انجام دهيد .بدين ترتيب که ابتدا زانوي راست را خم کرده و آن رابه طرف چپ بچرخانيد، سپس زانوي چپ را خم کرده وبه طرف راست خود بچرخانيد.

 به پشت خوابيده وزانوي خودرا خم کنيد .درحالي که پشت خودرا به زمين چسبانيده ايد،نفس عميق بکشيد(تنفس شکمي)ولگن خودرا به سمت عقب حرکت دهيد.سپس به آرامي ولي با توکشيدن عضلات شکمي وسفت کردن عضلات باسن هواراخارج کنيد.دراين حالت 3تا 5 ثانيه باقي مانده وبعد خودراشل کرده واستراحت کنيد.

-به پشت بخوابيد ،سر،شانه ها،بازوها وکف پاهاراروي زمين تکيه دهيد.حال سعي کنيد باسن خودرا تاحد ممکن بالا ببريد،طوري که بازوها در سطح زمين تکان نخورد.سپس آهسته به وضع اول برگرديد.

-به پشت بخوابيد.بازوهاي خودرا بازاويه 90 درجه دردوطرف بدن قراردهيد.بعددستهارا بدون خم کردن آرنج از طرفين به بالاي سرخود بياوريد تابه هم برسند.سپس به آهستگي آنها را به حالت اول برگردانيد.

-به پشت خوابيده وزانوها راخم کنيد .نفس عميق کشيده به آهستگي درحالت بازدم ودر حالي که عضلات شکم را سفت مي کنيد ،سروشانه ها رااززمين بلندکرده ،دستهاي خود رابه طرف زانوها ببريد.پاهاي شما بايدثابت وبي حرکت باشد .سپس به آرامي به وضعيت اول برگرديد .اين حرکت را چندبار تکرار نمائيد.

تنظيم خانواده:

فاصله کمتر ازسه سال بين زايمان ها،حاملگي چهارم وبيشتر ،حاملگي زير18 سال وبالاي 35 سال هم سلامت مادر رابه خطر مي اندازد وهم براي سلامت جنين ونوزاد آينده خطرساز است.يکي از مؤثر ترين راههاي کاهش خطرات ناشياز اينگونه حاملگي ها استفاده از خدمات تنظيم خانواده است ودر اين موردزن وشوهر ،هردو مسئول هستند.بنابراين لازم است آنها يک روش مناسب پيشگيري از بارداري راانتخاب وبموقع استفاده کنند.

 زمان شروع استفاده ازروش انتخاب شده براي مادران شيرده وغير شيرده متفاوت است .بدين ترتيب که بايد مادراني که فقط با  شير خود نوزادشان را تغذيه مي کنند 40 روز پس از زايمان (چون تا 40 روز احتمال حاملگي کمتر است )ومادراني که اصلا شير خود رابه نوزاد نمي دهنديا از شير کمکي استفاده مي کنند ،20 روز پس اززايمان استفاده از روش پيشگيريرا آغاز نمايند.

توصيه مي شود هر چه زودتر براي رعايت فاصله گذاري بين فرزندان وحفظ سلامت خانواده خود روش پيشگيري از بارداري مناسبي را با همفکري هم ومشورت با کارکنان بهداشتي انتخاب نمائيد.

مشورت با ماماها از تولد کودکان ناخواسته جلوگيري مي کند

تولد فرزندان ناخواسته از ديگر مواردي است که امروزه گريبانگير بسياري از خانوادها است ، چون بسياري زوج هاي جوان به علت عدم اطلاعات کافي در دوران عقد و پيش از ازدواج دچار حاملگي هاي ناخواسته مي شوند که مراجعه به ماماها و استفاده از راهنمايي هاي آنها مي تواند به بهترين نحو از بروز اين گونه مشکلات جلوگيري کند.

بروز تمامي اين مشکلات نشان مي دهد که مردم کمتر از راهنمايي ماماها استفاده مي کنند و شايد يکي از علت هاي آن، در دسترس نبودن اين افراد باشد که اين مشکل هم ناشي از عدم وجود زمينه اشتغال براي اين افراد است.

به گفته بسياري از ماماها هنوز جايگاه ماماها در وزارت بهداشت هم مشخص نشده است ، بنابراين چطور مي توان انتظار داشت که مردم از اين قشر در زمان  ضروري و لازم استفاده کنند و با مراجعه به آنها بهره ببرند.

دبير جمعيت علمي مامايي با بيان اينکه مشاوره پيش از بارداري از حاملگي هاي ناخواسته جلوگيري مي کند، مي گويد : اغلب زنان کشور پس از گذشت حداقل يک ماه از بارداري خود بويژه بارداري هاي دوم و سوم، متوجه حاملگي  خودمي شوند چون براي مشورت پيش از بارداري به ماما مراجعه نمي کنند.

آزمایشگاه پاتوبیولوژی سپند

خانه اصلی