1- هدف :
هدف از تدوين اين دستورالعمل، تشريح روند انجام آزمایش UIBC می باشد.
2 – دامنه کاربرد :
اين دستورالعمل در واحد بیوشیمی برای انجام آزمایشUIBC بر روی نمونه های سرم/پلاسما بروش اتوماسیون بامعرف Roche كاربرد دارد.
3 – مسئولیت اجرا :
مسئوليت اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده مسئول واحد بیوشیمی می باشد.
مسئوليت نظارت بر اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده مسئول کنترل کیفیت و سوپروایزر می باشد.
4 – تعاریف
آهن بکی از فلزات مهم در بدن است که در ساختمان هموگلوبین و نیز کوفاکتور برخی آنززیم های درون سلول عمل می کند. آهن مورد نیاز بدن از طریق مواد غذایی مانند گوشت قرمز، تخم مرغ و نیز سبزیجات وارد شده و سپس در روده کوچک بتدریج جذب می شود. در گردش خون پروتئینی بنام ترانسفرین که نوعی گلوبولین می باشد، وظیفه حمل آهن را به سایر بافت ها بعهئه دارد. مقدار ترانسفرین خون همواره بسیار بالاتر از حد معمول آهن است و به آن ظرفیت اتصال آهن تام یا Total Iron binding capacity (TIBC) می گویند. در حالت معمول که اهن سرم در غلظت نرمال موجود است فقط 3/1 مقدار ترانسفرین به آهن باند شده که به آن بخش SIBC یعنی (Saturated Iron binding capacity) می گویند و بقیه یعنی 3/2 بخش باند نشده و بعبارتی Unsaturated است که باختصار UIBC خوانده می شود لذا یا
TIBC = SIBC+UIBC
TIBC= FE+UIBC
تغییر نسبت آهن و UIBC در اختلالات آهن و کم خونیها متفاوت می شود و تفسیر آن در تمیز کم خونی های فقر آهن، تالاسمی، بیماری های مزمن و غیره از یکدیگر و پیگیری درمان بکار می رود.
• عنوان آزمایش
UIBC=Unsaturated Iron-Binding Capacity ID : 463
• اصول انجام آزمایش
Fe +2 + Transferrin Alkaline Buffer Transferrin – Fe +3 + Excess Fe +2
Excess Fe +2 + 3 Ferrozine → Fe +2 – (Ferrozine)3
شدت رنگ حاصل نسبت مستقیم با آهن مازاد دارد و بطور مستقیم با ظرفیت اتصال آهن مرتبط است. شدت رنگ با افزایش جذب نوری در nm 552 اندازه گیری می شود.
5- شرایط نمونه :
• حداقل مقدار نمونه :
در دستگاه کوباس با حداقل 100 میکرولیتر نمونه سرم یا پلاسما می توان تست را انجام داد
• نوع نمونه :
سرم ( بدون لیپمی و همولیز ) پلاسما (هپارینه و بدون لیپمی و همولیز)
• شرایط نمونه برداری :
ناشتایی ضرورتی ندارد
• شرایط نگهداری و پایداری:
UIBC در سرم در دمای 25-15 درجه سانتی گراد 4 روز در دمای 8-2 درجه سانتی گراد 7 روز پایدار است.
• شرایط رد یا قبول نمونه :
هموگلوبین بیشتر از 1g/dl موجب افزایش کاذب UIBC می شود . لیپمی تا اندکس L = 200 تاثیری ندارد ولی نمونه لیپمیک منجر به کسب نتایج منفی کاذب می شود. لذا این نمونه را باید با سرم فیزیولوژی رقیق و محاسبه کرد . از مصرف شلاتورهای کلسیم مثل سیترات ، اگزالات و EDTA خودداری شود. زیرا قدرت ترکیب با آهن محیط و تاثیر در نتیجه آزمایش را دارند.
6- مواد ، لوازم و تجهیزات :
1- دستگاه اتو آنالایزر Cobas Integra 400 و متعلقات مربوط به آن
2- لوله گاما / میکرو کاپ
3- سمپلر و سرسمپلر
4- کیت UIBC
5- پارافیلم
6- نمونه سرم، پلاسما (هر تست به 2 میکرو لیتر نمونه نیاز دارد.)
7- کنترل Preci Control Clini Chem multi 1 & 2
8- کالیبراتور Cfas
9- آب مقطر
7- روش انجام آزمایش :
پس از تهیه ورک لیست روزانه ، ابتدا نمونه ها را از واحد توزیع سرم تحویل گرفته و در ابتدا شرایط ظاهری نمونه ها را چک نمایید سپس در صورت مناسب بودن شرایط کنترل کیفیت مطابق دستورالعمل کنترل کیفیت آزمایشهای کمی (Quantitative)، نمونه ها جهت انجام آزمایش به دستگاه داده شود .
• کالیبراسیون :
جهت کالیبراسیون از cfas استفاده می گردد. پس از هر بار کالیبراسیون باید مجددا نمونه های کنترلی به دستگاه داده شوند. همچنین پس از هر بار سرویس دستگاه (از جمله تعویض پروب) نیز باید کالیبراسیون انجام گردد.
8- کنترل کیفیت :
به دستورالعمل کنترل کیفیت آزمایشهای کمی (Quantitative) مراجعه شود .
• دستورالعمل سریع کنترل کیفیت
در هر run جهت کنترل کیفی از Pccc 1 (غلظت نرمال) و Pccc 2 (غلظت پاتولوژیک) استفاده می شود. اعداد بدست آمده برای هر کنترل در منحنی Levey-jennings نقطه گذاری می گردند. در صورتیکه که قانونی نقض شده باشد ابتدا به مسئول کنترل کیفیت اطلاع داده شود و طبق نظر ایشان عمل شود. به صورت کلی براساس خطای ایجاد شده با توجه به نوع آن اقدام لازم بعمل می آید. به عنوان مثال اگر قانون مربوط به خطای دقتی باشد (مثل 13S,R4S ) بار دیگر کنترل به دستگاه داده می شود. اگر قانون مربوط به خطای سیستماتیک باشد ( مثل 22S, 41S, 10X) احتمالا خطا مربوط به کالیبر نبودن تست می باشد. لذا تست را کالیبر کنید. دوباره کنترل را بدهید. در صورتیکه مشکل همچنان باقیست، معرف (کنترل، کالیبراتور، کیتها) و دستگاه را چک کنید .به عنوان مثال: ابتدا کنترل جدیدی تهیه کنید. اگر مشکل رفع نشد کالیبراتور جدیدی تهیه کنید اگر مشکل رفع نشد کیت جدیدی را امتحان کنید. اگر مشکل رفع نشد برنامه های مربوط به عملکرد دستگاه را بررسی کنید. چنانچه به نتیجه نرسیدید با شرکت اکبریه تماس بگیرید و مشکل را مطرح نمایید. چنانچه با عدم همکاری شرکت مذبور روبرو شدید با مسئول فنی موضوع را مطرح کنید.
9- نحوه محاسبه نتایج در روش های کمی :
دستگاه به طور اتوماتیک غلظت UIBC را محاسبه می کند. نتایج در آزمایشگاه نیلو با واحد μg/dL ارائه می شود.
(μmol/L × 5.59 = μg/dl)
10- محدوده مرجع (Reference Interval) :
بالغین : μmol/L 20 – 62 ((112 – 346 μg/dl
11- محدوده قابل اندازه گیری Reportable Range :
33.5 – 700 μg/dl ( 250 – 460 μg/dl = TIBC)
12- محدوده هشدار یا مقادیر بحرانی :
ندارد
• • ملاحظات ایمنی:
• در هنگام کار با نمونه ها حتما از دستکش و عینک محافظ استفاده شود پس از پایان کار سطوح کاری با محلول ضدعفونی تمیز شوند.
• کیت در دمای محیط نگهداری شود.
13- ویژگی های آنالیتیک (خصوصیات و کارآیی آزمایش):
Within-run CV: بر طبق ادعا ی بروشور 1.6 % می باشد.
: Between-run CV بر طبق ادعای بروشور 1.7 % می باشد.
14- محدودیت های انجام آزمایش (منابع بالقوه تغییر پذیری) :
بدلیل تغییرات روزانه UIBC نمونه گیری باید در صبح انجام شود.
15- اقدامات بعدی در برخورد با نتایج غیر طبیعی :
در صورت بیشتر یا کمتر بودن از محدوده تست با تکرار صحه گذاری می شود.
16- عوامل مداخله گر :
افزایش آلبومین خون به 7 gr/dl یا بیشتر سبب کاهش قابل توجه در مقدار UIBC خون می شود. افزایش گاماگلوبین های خون بحد زیاد باعث تداخل در نتیجه می شود.
• تداخلات دارویی :
افزایش : OCPs، فلوریدها، اکسی تتراسیکلین و متیل دوپا
کاهش : ACTH، کلرامفنیکل
17- چگونگی تفسیر نتایج :
به شرح زیر می باشد :
• موارد افزایش:
استروژن تراپی – اواخر بارداری – پلی سیتمی ورا – فقر آهن
• موارد کاهش:
سوءتغذیه- هایپوپروتئینمی – سیروز – آنمی همولیتیک – آنمی پرنی شیوز – آنمی داسی شکل
18- سایر موارد :
ندارد
19- مدارک مرتبط
1- منحنی های کنترل کیفی
2- جداول CV و Bias مجاز
3- دستور کار با اتوآنالایزر Cobas Integra400
4- تفسیر قوانین وستگارد
log book-5 دستگاه کوباس اینتگرا
20 – مراجع و ضمائم
1- بروشور کیت (2006- 06 -V1 En)
2- Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods, 2007: 21 edition.
3 – تفسیر تست های تشخیصی Pagana، 2011.
دیدگاه خود را درج کنید