ToTal bilirubin

1- هدف
هدف از تدوين اين دستورالعمل، تشريح روند انجام آزمایش بیلی روبین توتال Bilirubin Total می باشد.
2 – دامنه کاربرد
اين دستورالعمل در واحد بیوشیمی برای انجام آزمایش بیلی روبین توتال بر روی نمونه های سرم و پلاسما كاربرد دارد.

3 – مسئولیت اجراء
مسئوليت نظارت بر اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده مسئول کنترل کیفیت و سوپروایزر می باشد.
مسئوليت اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده مسئول واحد بیوشیمی می باشد.
4 – تعاریف
عنوان – بیلی روبین تام در خون ToTal bilirubin
بسیستم رتیکولیلی روبین متابولیت هموگلوبین است که از شکسته شدن گلبول های قرمز در و اندو تلیال (طحال و کبد) حاصل می شود. بیلی روبین اولیه به صورت نامحلول در آب است که بیلی روبین غیر مستقیم یا unconjugated خوانده می شود همواره مقداری از آن در جریان خون وجود دارد که در کبد با متصل شدن به گلوکورفرمات به بیلی روبین گلوکورونید یا بیلی روبین مستقیم Direct bilirubin یا کنژوگه conjugated b تبدیل می شود. این شکل در واقع محلول در آب بوده و به راحتی از کلیه ها و دستگاه گوارش دفع می گردد. بیلی روبین پس از عبور کونژوگاسیون در کبد بشکل صفرا وارد کیسه صفرا شده در دستگاه گوارش دفع می گردد.
در نوزادان بعلت تعداد بالای گلبول قرمز و نارس بودن کبد بیلی روبین خون بالاتر از افراد بزرگسال است.
در صورتی که کبد نوزاد قادر به تبدیل آن بفرم محلول نباشد غلظت خونی افزایش یافته و احتمال رسوب در مغز و سیستم عصبی پیدا می شود. در صورت بروز چنین واقعه ای کودک دچار عقب ماندگی مادام العمر خواهد شد. لذا اندازه گیری بیلی روبین تام و مستقیم در خون نوزاد طی روزهای اول تولد از اهمیت بالایی برخوردار است.
کاهش بیلی روبین تام خون اهمیت بالینی ندارد ولی افزایش آن در انواع بیماریهای کبدی اعم از هپاتیت ویروس، سیروز، انسداد کبدی- صفراوی، مصرف داروهای با سمیت بالا افزایش می یابد. در ضمن هر نوع بیماری خونی که با افزایش هموگلوبین و یا لیز گلبول های قرمز همراه است مانند انتقال خون نامتجانس، آنمی های همولیتیک، اتوایمون، تالاسمی و امثالهم نیز با افزایش بیلی روبین توام است.
• عنوان کیت آزمایش :
Bilirubin Total DPD Gen 2 ID: 0-587
• اصول انجام آزمایش :
متد دیازو-روش رنگ سنجی
Bilirubin + diazonium ion pH<1.4 Azobilirubin
شدت رنگ قرمز (آزوبیلی روبین) حاصل نسبت مستقیم با غلظت بیلی روبین توتال دارد و در طول موج nm 552 اندازه گیری می شود.
5- شرایط نمونه :
– حداقل مقدار نمونه: 100 میکرولیتر
• نوع نمونه :
– سرم
– پلاسما (هپارینه یا EDTA)
• شرایط نمونه برداری :
ناشتایی: از نیمه شب
• شرایط نگهداری و پایداری:
بیلی روبین سرم در دمای 25- 15 درجه سانتی گراد 1 روز و در دمای 2 – 8 درجه سانتی گراد 7 روز و در فریزر 6 ماه پایدار می باشد. مدت پایداری بر اساس عدم نور دیدن نمونه بیان شده است و در غیر اینصورت پایداری نمونه به شدت کاهش می یابد.
توجه : در صورت مشاهده ذرات یا رسوب در نمونه ابتدا آن را سانتریفیوژ کنید و از قسمت رویی برای آزمایش استفاده نمایید.
• شرایط رد یا قبول نمونه :
– عدم وجود بر چسب مشخصات نمونه
– مناسب نبودن لوله نمونه. در صورتی که از لوله استاندارد در پیچ دار زرد استفاده نمی کنید فقط از لوله شیشه ای یا پلاستیکی نو درب دار که با پوشش مناسب (مانند یک قطعه فویل آلومینیومی) پوشیده استفاده کنید.
– نامناسب بودن شرایط حمل نمونه. در انتقال نمونه زنجیره سرد رعایت شود.
– همولیز: تا اندیکس 140 کنترل وصفی اثر ندارد.
6- مواد ، لوازم و تجهیزات
1- دستگاه اتو انالایزر MINDRAY BS380و متعلقات مربوط به آن
2- لوله گاما /میکروکاپ
3- سمپلر و سر سمپلر
4- کیت BIL-T
5- پارافیلم
6- نمونه سرم ،پلاسما و ادرار (هر تست به 9 میکرو لیتر نمونه نیاز دارد.)
7- کنترل Preci control clini chem. Multi 1 & 2
8- کالیبراتور Cfas
9- اب مقطر
7- روش انجام آزمایش
پس از تهیه ورک لیست روزانه، ابتدا نمونه ها را از واحد توزیع سرم تحویل گرفته و در ابتدا شرایط ظاهری نمونه ها را چک نمایید سپس در صورت مناسب بودن شرایط کنترل کیفیت مطابق دستورالعمل کنترل کیفیت آزمایشهای کمی (Quantitative)، نمونه ها جهت انجام آزمایش به دستگاه داده شود .
• کالیبراسیون :
جهت کالیبراسیون از cfas استفاده می گردد. پس از هر بار کالیبراسیون باید مجددا نمونه های کنترلی به دستگاه داده شوند. همچنین پس از هر بار سرویس دستگاه (از جمله تعویض پروب) نیز باید کالیبراسیون انجام گردد.
8- کنترل کیفیت :
به دستورالعمل کنترل کیفیت آزمایشهای کمی (Quantitative) مراجعه شود .
• دستورالعمل سریع کنترل کیفیت
در هر run جهت کنترل کیفی از Pccc 1 (غلظت نرمال) و Pccc 2 (غلظت پاتولوژیک) استفاده می شود. اعداد بدست آمده برای هر کنترل در منحنی Levey-jennings نقطه گذاری می گردند. در صورتیکه که قانونی نقض شده باشد با توجه به نوع آن اقدام لازم بعمل می آید. به عنوان مثال اگر قانون مربوط به خطای دقتی باشد (مثل 13S,R4S ) بار دیگر کنترل به دستگاه داده می شود. اگر قانون مربوط به خطای سیستماتیک باشد ( مثل 22S, 41S, 10X) احتمالا خطا مربوط به کالیبر نبودن تست می باشد. لذا تست را کالیبر کنید. دوباره کنترل را بدهید. در صورتیکه مشکل همچنان باقیست، معرف (کنترل، کالیبراتور، کیتها) و دستگاه را چک کنید. به عنوان مثال: ابتدا کنترل جدیدی تهیه کنید. اگر مشکل رفع نشد کالیبراتور جدیدی تهیه کنید اگر مشکل رفع نشد کیت جدیدی را امتحان کنید. اگر مشکل رفع نشد برنامه های مربوط به عملکرد دستگاه را بررسی کنید. چنانچه به نتیجه نرسیدید با شرکت اکبریه تماس بگیرید و مشکل را مطرح نمایید. چنانچه با عدم همکاری شرکت مذبور روبرو شدید با مسئول فنی موضوع را مطرح کنید.
9- نحوه محاسبه نتایج در روش های کمی :
دستگاه به طور اتوماتیک غلظت بیلی روبین را محاسبه می کند. و نتیجه با واحد mg/dL گزارش و جوابدهی می شود.
تبدیل واحدها :
(μmol/L × 0.0585 = mg/ dl)
10- محدوده مرجع (Reference Interval) :
مرجع :اطلاعات داخلی آزمایشگاه
1 روزه : نوزادان ( فول ترم) < 8.8 mg/dl
2 روزه : نوزادان ( فول ترم) 1.3-11.3 mg/dl
3-6 روزه : نوزادان ( فول ترم) 0.7-12.6 mg/dl
7-30 روزه : نوزادان ( فول ترم) 0.7-9.6 mg/dl
بالغین : 0.2-1 mg/dl
11- محدوده قابل اندازه گیری Reportable Range :
mg/dl 25.0 – 0.099
(معیار : بازیابی در محدوده 10% ± از مقدار اولیه)
12- محدوده هشدار یا مقادیر بحرانی :
در نوزادان : بیشتر از 15 mg/dl
در بالغین : بیشتر از 12 mg/dl
• ملاحظات ایمنی:
• در هنگام کار با نمونه ها حتما از دستکش و عینک محافظ استفاده شود پس از پایان کار سطوح کاری با محلول ضدعفونی تمیز شوند.
13- ویژگی های آنالیتیک (خصوصیات و کارآیی آزمایش):
Within-run CV: بر طبق ادعا ی بروشور 2.4 % برای سرم نرمال و 0.7 % برای سرم پاتولوژیک می باشد.
CV توتال : بر طبق ادعای بروشور 3.4 برای سرم نرمال و 4.7 برای سرم پاتولوژیک می باشد.
طبق جدول وستگارد
Expected: CV<11.9 BIAS<11.4 TE<31.1
14- محدودیت های انجام آزمایش (منابع بالقوه تغییر پذیری) :
تماس با نور باعث کاهش بیلی روبین می شود.
تکان دادن شدید لوله می تواند موجب کسب نتایج غلط گردد.
15- اقدامات بعدی دربرخورد با نتایج غیر طبیعی :
در صورت بیشتر یا کمتر بودن از محدوده مرجع تست با تکرار صحه گزاری می شود و در فرم ثبت نتایج آزمایشات تکراری باید ثبت شود. در صورت مقادیر اندازه گیری شده در محدوده بحرانی قرار گیرد ابتدا باید در فرم ثبت نتایج بحرانی اطلاعات نمونه ثبت شود. سپس مطابق دستورالعمل گزارش دهی نتایج بحرانی اطلاع رسانی لازم صورت می گیرد.
16- عوامل مداخله گر :
ایکتروس : تداخلی ندارد.
همولیز : تا اندیکس 140 کنترل وصفی اثر ندارد. (در نوزادان تا اندیکس 140 کنترل وصفی اثری ندارد)
لیپمی : L index = 9 تداخلی ندارد.
گاما گلوبولین : تداخلی ندارد.
• تداخلات دارویی :
افزایش : آلوپورینول، استروییدهای انابولیک، آنتی بیوتیکها، داروها ی ضد مالاریا، اسکوربیک اسید، آزاتیوپرین، کلروپروپامید، کدئین، دکستران، دیورتیکها، اپی نفرین، مپریدین، متوتروکسات، فنیل دوپا، مهار کننده های MAO، مرفین، نیکوتینیک اسید (دوز بالا)، OCPs، فنوتیازینها، ریفامپین، سالسیلاتها، استروییدها، ویتامین A
کاهش : باربیتوراتها، کافئین، پنی سیلین ،سالیسلاتها (دوز بالا)، پروپرانولل، تئوفیلین
17- چگونگی تفسیر نتایج :
• موارد افزایش:
آنمی همولیتیک، هپاتیت، سیروز، واکنش انتقال خون، مصرف داروهای هپاتوتوکسیک مانند داکوتان و برخی داروهای شیمی درمانی سرطان ها
• موارد کاهش:
اهمیت بالینی ندارد.
18- سایر موارد :
جهت آزمایش اورژانس می توان از فتو متری مستقیم استفاده نمود که با اندازه گیری مستقیم جذب نوری سرم در طول موج بیلیروبین تام اندازه گیری می شود. در این موارد با سوپروایزر یا مسئول فنی آزمایشگاه مشورت کنید.
19- مراجع و ضمائم
1. بروشور کیت (2007-11-V6 En)
2. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods, 2007: 21 edition.
3. تفسیر تست های تشخیصی Pagana، 2005.
20 – مدارک مرتبط
1. جدول CV و Bias مجاز WWW.WESTGARD.COM))
2. دستورالعمل کار با اتوآنالایزر MINDRAY BS380
3. دستورالعمل کنترل کیفیت آزمایشهای کمی (Quantitative)