1- هدف
هدف از تدوين اين دستورالعمل، تشريح انجام آزمایش تست HbA1c خون می باشد.
2 – دامنه کاربرد
اين دستورالعمل در واحد بیوشیمی برای انجام آزمایش HbA1c بر روی نمونه های خون حاوی ضد انعقاد كاربرد دارد. لذا آزمایش بر روی خون تام یا (WB) Whole Blood انجام می گردد.
3 – مسئولیت اجراء
مسئوليت اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده مسئول واحد بیوشیمی می باشد.
مسئوليت نظارت بر اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده مسئول کنترل کیفیت و سوپروایزر می باشد.
4 – تعاریف
در بیماران دیابتی که بمدت طولانی دچار افزایش گلوکز خون بوده اند گلوکز با Hb ترکیب شده و هموگلوبین A1C را بوجود می آورد که قابل اندازه گیری است.
این تست برای کنترل درمان دیابت مفید است و در واقع هموگلوبین A1C را در خون می سنجد بطوری که برآوردی از متوسط قند خون بیمار و طول مدت بیماری حاصل می شود. در عین حال با کاهش قند خون سطح آن پس از مدتی افت می کند که نشانه موفقیت در کنترل قند است.
مقدار هموگلوبین گلیکوزیله به میزان گلوکز قابل دسترس در خون با توجه به نیمه عمر 120 روزه RBC بستگی دارد بنابراین مقدار GHb نشانه متوسط سطوح گلوکز خون طی دوره 120-100 روز قبل از انجام تست می باشد هر چقدر RBC بیشتری در تماس قرار گیرد مقدار GHb نیز بیشتر خواهد شد نکته مهم اینکه این تست به راحتی هر زمان قابل اجرا بوده و تحت تاثیر تغیرات کوتاه مدت (مثل روند غذا- سوزش- استرس- عوامل هیپوگلسمیک زا وهمکاری بیمار) قرار نمی گیرد این تست بطور اختصاصی در موارد زیر مفید است:
1- بررسی درمان موفقیت آمیز دیابت
2- مقایسه کردن موفقیت درمان قبلی و جدید دیابت
3- تعیین کردن مدت هیپرگلیسمی در بیمارانی که دیابت آنها به تازگی تشخیص داده شده است
4- روش حساسی برای ارزیابی نمودن عدم تعادل گلوکز در درمان با دیابت خفیف
5- مشخص کردن رژیم کنترل دیابتی در هر فرد خاص
• عنوان آزمایش
Direct ENZYMATIC HbA1c (Whole blood)
• اصول انجام آزمایش
ایمنوتوربیدیمتری
5- شرایط نمونه :
• حداقل مقدار نمونه :
حداقل مقدار نمونه 100 لاندا (میکرولیتر) می باشد
• نوع نمونه :
خون کامل حاوی ضد انعقاد K3-EDTA لیتیم هپارین، سیترات سدیم- اگزالات پتاسیم، سدیم فلوراید
• شرایط نمونه برداری :
ناشتایی لازم ندارد
• شرایط نگهداری و پایداری:
HbA1c در خون تام در دمای 25- 15 درجه سانتی گراد 7 روز و در دمای 8- 2 درجه سانتی گراد 4 هفته و در فریزر تا 12هفته پایدار می باشد. (تا 10 بار قابل فریز و ذوب شدن می باشد).
توجه: نمونه قبل از گذاشتن در رک خوب مخلوط شود و STAT داده شود.
• شرایط رد یا قبول نمونه :
(معیار : باز یابی در محدوده 10% ± از مقدار اولیه)
ایکتروس : تاثیری ندارد.
لیپمی : اثری ندارد.
گلایسمی : گلوکز تا غلظت 1000 mg/dl تاثیری ندارد.
هموگلوبین های دیگر: مثل هموگلوبین استیله، هموگلوبین کاربامیله ، Pre HbA1c تاثیری ندارد
6- مواد ، لوازم و تجهیزات
1- دستگاه اتو انالایزر MINDRAY BS380 و متعلقات مربوط به آن
2- لوله گاما /میکروکاپ
3- سمپلرو سر سمپلر
4- کیت HbA1c2
5- پارافیلم
6- نمونه خون کامل (هر تست به 32 میکرو لیتر نمونه نیاز دارد.)
7- کنترل HbA1c control N یا HbA1c control P
8- کالیبراتور HbA1c
9- HbA1c hemolysing Reagent
7- روش انجام آزمایش
نمونه های مورد نظر جهت انجام تست را از نظر همولیز بودن و داشتن لخته بررسی می کنیم در صورتیکه مشکلی وجود نداشت قبل از گذاشتن در Rack نمونه ها خوب مخلوط می کنیم دستور خوانش HbA1c را انتخاب کرده و نمونه بصورت Stat را انتخاب کرده به دستگاه وارد می شود.
پس از هر بار کالیبراسیون باید مجددا نمونه های کنترلی به دستگاه داده شوند. همچنان پس از هر بار سرویس دستگاه (از جمله تعویض پروب) نیز باید کالیبراسیون انجام گردد. بهتر است یک یا دو نمونه بیمار که قبل از کالیبر در شرایط مناسب به دستگاه داده شده را نیز مجددا به دستگاه بدهید و نتیجه حاصل را با قبلی مقایسه نمایید. اگر تفاوت آشکاری مشاهده نمی شد نمونه های جدید را به دستگاه بدهید.
هر 7 روز یکبار از کالیبراتور به عنوان نمونه بیمار استفاده شود و Bias هر تست محاسبه گردد. هر کدام در حد مجاز نبود باید کالیبر شود.
8- کنترل کیفیت :
در هر run جهت کنترل کیفی از HbA1C CONTROL N (غلظت نرمال) و HbA1C CONTROL H (غلظت پاتولوژیک) استفاده می شود. اعداد بدست آمده برای هر کنترل در منحنی Levey-jenning نقطه گذاری می گردند. در صورتیکه که قانونی نقض شده باشد با توجه به نوع آن اقدام لازم بعمل می آید. به عنوان مثال اگر قانون مربوط به خطای دقتی باشد (مثل 13S,R4S ) بار دیگر کنترل به دستگاه داده می شود. اگر قانون مربوط به خطای سیستماتیک باشد ( مثل 22S, 41S, 8X) احتمالا خطا مربوط به کالیبر نبودن تست می باشد. لذا تست را کالیبر کنید. دوباره کنترل را بدهید. در صورتیکه مشکل همچنان باقیست، معرف (کنترل، کالیبراتور، کیتها ) و دستگاه را چک کنید. به عنوان مثال: ابتدا کنترل جدیدی تهیه کنید. اگر مشکل رفع نشد کالیبراتور جدیدی تهیه کنید اگر مشکل رفع نشد کیت جدیدی را امتحان کنید. اگر مشکل رفع نشد برنامه های مربوط به عملکرد دستگاه را بررسی کنید. چنانچه به نتیجه نرسیدید با شرکت اکبریه تماس بگیرید و مشکل را مطرح نمایید. چنانچه با عدم همکاری شرکت مذبور روبرو شدید با مسئول فنی موضوع را مطرح کنید.
9- نحوه محاسبه نتایج در روش های کمی :
دستگاه بصورت اتوماتیک درصد HbA1c را بر اساس فرمول زیر محاسبه می کند
Formula : (B/A)x W + X
A : Hb-W2 W:87.6
B : A1-W2 X : 2.27
10- محدوده مرجع (Reference Interval) :
پروتکل 1 (مطابق با IFCC): % 2.9 – 4.2
پروتکل 2 (مطابق با DCCT/ NGSP ): % 4.8 – 5.9
11- محدوده قابل اندازه گیری Reportable Range :
کمترین حد 1.0% می باشد.
12- محدوده هشدار یا مقادیر بحرانی :
ندارد.
• • ملاحظات ایمنی:
در هنگام کار با نمونه ها حتما از دستکش و عینک محافظ استفاده شود پس از پایان کار سطوح کاری با محلول ضدعفونی تمیز می شوند.
13- ویژگی های آنالیتیک (خصوصیات و کارآیی آزمایش):
Within-run CV: بر طبق ادعا ی بروشور 2.3 % می باشد.
: Between-run CV بر طبق ادعای بروشور 2.4 % می باشد.
14- محدودیت های انجام آزمایش (منابع بالقوه تغییر پذیری):
–
15- اقدامات بعدی دربرخورد با نتایج غیر طبیعی :
بعد از اطمینان از صحت جواب بدست امده به سوپروایزر آزمایشگاه اطلاع داده می شود با توجه به سابقه بیمار و تماس با بیمار درخواست تکرار آزمایش و یا ارجاع سریعتر به پزشک معالج داده می شود
16- عوامل مداخله گر :
مقادیر هموگلوبین A درهموگلوبینوپاتی ها بسته به نوع آن فرق می کند.
طولانی شدن نیمه عمر RBC سبب افزایش کاذب تست می شود .
پایین بودن غیر طبیعی سطوح Hb بطور کاذب سطوح هموگلوبین گلیکوزیله را طبیعی نشان می دهد علی رغم اینکه مقدار گلوکز بالاست.
• تداخلات دارویی :
ندارد
17- چگونگی تفسیر نتایج :
• موارد افزایش:
دیابت – هایپر گلایسمی غیر دیابتی- اسپلنکتومی – بیماران باردار
• موارد کاهش:
آنمی همولتیک- از دست دادن مزمن خون – نارسایی مزمن کلیه
18- سایر موارد :
همواره نتیجه آزمایش را با سابقه بیمار، سطح گلوکز ناشتا یا FBS و 2 ساعته، تست تحمل گلوکز GGT و GCT مطابقت دهید.
19- مدارک مرتبط :
1- منحنی های کنترل کیفی
2- جداول CV و Bias مجاز WWW.WESTGARD.COM))
3- دستور کار با اتوآنالایزر MINDRAY BS380
4- تفسیر قوانین وستگارد WWW.WESTGARD.COM))
20 – مراجع و ضمائم :
1- بروشور کیت (2008 – 05-V6 En)
2- Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods, 2007: 21 edition.
3- تفسیر تست های تشخیصی Pagana، 2005.
دیدگاه خود را درج کنید