CPK

1- هدف
هدف از تدوين اين دستورالعمل، تشريح انجام آزمایش CPK سرم یا پلاسما می باشد.
2 – دامنه کاربرد
اين دستورالعمل در واحد بیوشیمی برای انجام آزمایش CPK بر روی نمونه های سرم كاربرد دارد.

3 – مسئولیت اجراء
مسئوليت اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده مسئول واحد بیوشیمی می باشد.
مسئوليت نظارت بر اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده مسئول کنترل کیفیت و سوپروایزر می باشد.
4 – تعاریف
CK یا کراتین کیناز یا کراتین فسفوکیناز CPK اساسا در عضله قلبی- عضله اسکلتی و مغز یافت می شود و زمانی که به این سلول ها صدمه ای وارد شود CK افزایش می یابد. کراتی نین فسفوکیناز عمده آنزیم قلبی در مبتلایان به بیماری های قلبی است کلیرانس و متابولیسم آن به خوبی شناخته شده است لذا تشخیص آن در مواقع مراجعه و 12 و 24 ساعت بعد می تواند به دقت، زمان، کمیت و بهبودی انفارکتوس میوکارد را نشان دهد. چون CK فقط در عضله اسکلتی ساخته می شود لذا مقادیر طبیعی CK در افراد ورزشکار و قوی هیکل ممکن است در آخرین حد نرمال باشد.
• عنوان آزمایش
Creatine Phospho Kinase (CPK or CK) (ID:0323)
• اصول انجام آزمایش
Creatine Phosphate + ADP CPK Creatine + ATP

ATP + D-glucose HK ADP + G6P

G6P + NADP+ G6PDH D-6-Phosphogluconate + NADPH + H+
میزان تشکیل NADPH نسبت مستقیم با فعالیت کاتالیتیکی CPK دارد و با اندازه گیری افزایش جذب در nm 340 تعیین می شود.
5- شرایط نمونه :
• حداقل مقدار نمونه :
هر تست به حداقل 100 میکرولیتر نمونه نیاز دارد
• نوع نمونه :
نمونه سرم ، پلاسما (هپارینه) و عاری از همولیز
• شرایط نمونه برداری :
ناشتایی لازم ندارد
• شرایط نگهداری و پایداری:
CPKدرسرم در دمای 15-25 درجه سانتی گراد 2 روز و در دمای 2-8 درجه سانتی گراد 7 روز و در فریزر 4 هفته پایدار می باشد.
• شرایط رد یا قبول نمونه :
در صورت مشاهده ذرات یا رسوب در نمونه ابتدا آن را سانتریفیوژ کنید و از قسمت رویی برای آزمایش استفاده نمایید.
ایکتروس : بیلی روبین کونژوکه تا mg/dl 15 تاثیری ندارد.
همولیز : تا Hb =100 mg/dl اثری ندارد.
توضیح: علیرغم اعلام نکته فوق توسط سازنده، سرم بدون همولیز ارجح می باشد.
لیپمی : ممکن است دستگاه Flag (warning) جذب نوری بالا (High absorbance) بدهد و در نتیجه نمونه باید رقیق شود. رقیق سازی را توسط سرم فیزیولوژی استریل به نسبت 2/1 یا 5/1 انجام دهید. برای نمونه های غیر لیپمیک با حد آنزیم خیلی بالا خودکار در دستگاه انجام می شود.
6- مواد ، لوازم و تجهیزات
1- . دستگاه اتو انالایزر MINDRAY BS380 و متعلقات مربوط به آن
2- لوله گاما /میکروکاپ
3- سمپلر و سرسمپلر
4- کیت CK
5- پارافیلم
6- نمونه: سرم، پلاسما (هر تست به 3 میکرو لیتر نمونه نیاز دارد.)
7- کنترل Pccc1 & 2
8- کالیبراتور Cfas
9- آب مقطر
7- روش انجام آزمایش
پس از تهیه ورک لیست روزانه، ابتدا نمونه ها را از واحد توزیع سرم تحویل گرفته و در ابتدا شرایط ظاهری نمونه ها را چک نمایید سپس در صورت مناسب بودن شرایط کنترل کیفیت مطابق دستورالعمل کنترل کیفیت آزمایشهای کمی (Quantitative)، نمونه ها جهت انجام آزمایش به دستگاه داده شود.
• کالیبراسیون :
جهت کالیبراسیون از cfas استفاده می گردد. پس از هر بار کالیبراسیون باید مجددا نمونه های کنترلی به دستگاه داده شوند. همچنین پس از هر بار سرویس دستگاه (از جمله تعویض پروب) نیز باید کالیبراسیون انجام گردد.
8- کنترل کیفیت :
به دستورالعمل کنترل کیفیت آزمایشهای کمی (Quantitative) مراجعه شود.
• دستورالعمل سریع کنترل کیفیت
در هر run جهت کنترل کیفی از Pccc 1 (غلظت نرمال) و Pccc 2 (غلظت پاتولوژیک) استفاده می شود. اعداد بدست آمده برای هر کنترل در منحنی Levey-jennings نقطه گذاری می گردند. در صورتیکه که قانونی نقض شده باشد ابتدا به مسئول کنترل کیفیت اطلاع داده شود و طبق نظر ایشان عمل شود . به صورت کلی براساس خطای ایجاد شده با توجه به نوع آن اقدام لازم بعمل می آید. به عنوان مثال اگر قانون مربوط به خطای دقتی باشد (مثل 13S,R4S ) بار دیگر کنترل به دستگاه داده می شود. اگر قانون مربوط به خطای سیستماتیک باشد ( مثل 22S, 41S, 10X) احتمالا خطا مربوط به کالیبر نبودن تست می باشد. لذا تست را کالیبر کنید. دوباره کنترل را بدهید. در صورتیکه مشکل همچنان باقیست، معرف (کنترل، کالیبراتور، کیتها ) و دستگاه را چک کنید.به عنوان مثال: ابتدا کنترل جدیدی تهیه کنید. اگر مشکل رفع نشد کالیبراتور جدیدی تهیه کنید اگر مشکل رفع نشد کیت جدیدی را امتحان کنید. اگر مشکل رفع نشد برنامه های مربوط به عملکرد دستگاه را بررسی کنید. چنانچه به نتیجه نرسیدید با شرکت اکبریه تماس بگیرید و مشکل را مطرح نمایید. چنانچه با عدم همکاری شرکت مذبور روبرو شدید با مسئول فنی موضوع را مطرح کنید.
9- نحوه محاسبه نتایج در روش های کمی :
دستگاه به طور اتوماتیک غلظت CPK را محاسبه می کند.
(U/L ×0.0167 =μkat/ L)
نتایج با واحد U/L گزارش می گردد.
10- محدوده مرجع (Reference Interval) :
مردان : U/L 200- 20
زنان: U/L 180- 20
11- محدوده قابل اندازه گیری Reportable Range :
U/L 2000- 7
12- محدوده هشدار یا مقادیر بحرانی :
بیشتر از 5-3 برابر حداکثر مقدار نرمال. در این حالت سوابق بیمار را چک کنید در صورت احتمال به وقوع سکته قلبی جوابدهی را تسریع کنید.
• • ملاحظات ایمنی:
در هنگام کار با نمونه ها حتما از دستکش و عینک محافظ استفاده شود پس از پایان کار سطوح کاری با محلول ضدعفونی تمیز می شوند
13- ویژگی های آنالیتیک (خصوصیات و کارآیی آزمایش):
Within-run CV: بر طبق ادعا ی بروشور 1.2 % می باشد.
: Between-run CV بر طبق ادعای بروشور 2.0 % می باشد.
طبق جدول وستگارد
Expected: Between run CV<11.4 BIAS<11.5 TE<30.3
14- محدودیت های انجام آزمایش (منابع بالقوه تغییر پذیری) :
تزریق داخل عضلانی (IM) موجب افزایش CPK می شود. ورزش شدید و جراحی ممکن است با افزایش CPK همراه باشند. اوایل بارداری می تواند با کاهش CPK همراه باشد
15- اقدامات بعدی دربرخورد با نتایج غیر طبیعی :
در صورت برخورد با نتایج غیر طبیعی ابتدا نمونه مورد نظر را مجددا آزمایش می کنیم تا از نتیجه آزمایش مطمئن شویم سپس در صورت بالا بودن به سوپروایزر آزمایشگاه اطلاع داده و با بیمار تماس گرفته می شود با توجه به شرح حال و شرایط بالینی و سابقه بیمار در صورت لزوم نمونه گیری مجدد انجام می شود.
16- عوامل مداخله گر :
• تداخلات دارویی :
افزایش : آمفوتریسین B، آمپی سیلین، ضد انعقادها، آسپرین، کلوفیبرات، دگزامتازون، فروسماید، الکل، لیتیم، پروپرانولول، مرفین
کاهش : کلسیم دسیلات، هیدروکسی کوبالامین و گاماپاتی
17- چگونگی تفسیر نتایج :
آسیب های عضلانی (قلب، اختلالات عضلانی، اسکلتی، آسیب مغزی، آدنو کارسینوم)، انفارکتوس ریوی، هایپوکالمی، هایپو تیروییدیسم
• موارد افزایش:
بیماری های با آسیب های عضله قلبی – اسکلتی و مغز باعث افزایش سطح CK توتال می شود. CK یکی از فاکتور های اصلی تشخیص شدت انفارکتوس حاد میوکارد است. در موارد جدی سطح سرمی به 10 برابر حد نرمال افزایش می یابد.
• موارد کاهش:
اهمیت بالینی ندارد.
18- سایر موارد :
در این آزمایش هر سه ایزو آنزیم CK (MM, MB, BB) اندازه گیری می شوند. جهت بررسی بیشتر ضایعه ناشی از بیماری از اندازه گیری اختصاصی ایزو آنزیم ها استفاده می شود.
19- مدارک مرتبط :
1- جداول CV و Bias مجاز WWW.WESTGARD.COM))
2- دستورالعمل کار با اتوآنالایزر MINDRAY BS380
3- دستورالعمل کنترل کیفیت آزمایش های کمی (Quantitative)
20 – مراجع و ضمائم
1- بروشور کیت (2007-11-V4 En) CPK
2- Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods, 2007: 21 edition.
3- تفسیر تست های تشخیصی Pagana، 2005.