کلسترول

1- هدف
هدف از تدوين اين دستورالعمل، تشريح انجام آزمایش کلسترول خون می باشد.
2 – دامنه کاربرد
اين دستورالعمل در واحد بیوشیمی برای انجام آزمایش کلسترول خون بر روی نمونه های سرم- پلاسما کاربرد دارد.

3 – مسئولیت اجراء
مسئوليت اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده مسئول واحد بیوشیمی می باشد.
مسئوليت نظارت بر اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده مسئول کنترل کیفیت و سوپروایزر می باشد.
4 – تعاریف
عامل اصلی آرترواسکلروز عروق کلسترول است. هدف از سنجش کلسترول شناسایی بیمارانی است که در معرض خطر بیماری آرترواسکلروز و انسداد عروقی قلب هستند. در عین حال چون کبد نقش مهمی در سنتز کلسترول دارد لذا تقلیل سطوح کلسترول سرمی نشانه بیماری شدید کبدی است.
انفارکتوس حاد میوکارد می تواند منجر به کاهش تا 50% در سطوح کلسترول بمدت 6-8 هفته شود.
هیپر لیپیدمی و هیپرلیپو پروتئینی فامیلیال معمولا با افزایش کلسترول همراه است.
کلسترول یک ماده مومی شکل است که در غشای سلولی حضور داشته و همواره بصورت ترکیب با لیپید و پروتئین دیده می شود. بخشی از کلسترول توسط مواد غذایی با منشاء حیوانی مثل گوشت و لبنیات وارد بدن شده و بخشی نیز توسط کبد سنتز میشود. از آنجا که کلسترول خالص کاملا در آب نامحلول است جهت حضور و انتقال توسط جریان خون باید با مواد محلول مثل پروتئینها ترکیب شود از این نظر کلسترول تام خون دارای سه جزء اصلی HDL (کلسترول با وزن مخصوص بالا)، LDL (کلسترول با وزن مخصوص پایین) و VLDL (کلسترول با وزن مخصوص بسیار پایین) است. کاهش شدید سطح کلسترول خون نشانه اختلال عملکرد کبد است. ولی اهمیت کلینیکی اندازه گیری کلسترول خون بیشتر جهت بررسی آتروسکلروز و احتمال سکته قلبی است که با افزایش کلسترول همراه است. در هیپر لیپیدمی و هیپر کلسترولمی اولیه یا فامیلیال بعلت نقص در سنتز آنزیمهای برداشت کننده، سطح کلسترول سرم از ابتدای کودکی بالاست. این افراد دچار آترواسکلروز زودرس بوده در صورت عدم درمان بموقع در معرض حمله قلبی و کوتاهی عمر قرار می گیرند.
در افراد عادی با افزایش سن مقدار کلسترول خون نیز بالا رفته و در صورت لزوم از داروهای پایین آورنده آن مثل آترو واستاتین و لووستاتین کمک گرفته می شود.
• عنوان آزمایش
Cholesterol Gen.2 (ID : 0-586)
• اصول انجام آزمایش
آنزیمی ، رنگ سنجی یک نقطه ای
Cholestrol ester + H2O CE Cholestrol + R-COOH
Chol. + O2 CHOD Chol. – 4 – en – 3 – One + H2O2
2H2O2 + 4 AAP + Phenol POD Quinone – imine dye + 4H2O
(CE = کلسترول استراز ، 4 AAP = 4 – آمینو آنتی پیرین ، CHOD = کلسترول اکسیداز )
شدت رنگ قرمز حاصله، نسبت مستقیم با غلظت کلسترول دارد و با افزایش جذب نوری در nm 512 سنجیده می شود.
5- شرایط نمونه :
• حداقل مقدار نمونه :
هر تست به 2 میکرولیتر نمونه نیاز دارد ولی حداقل مقدار نمونه 100 میکرولیتر می باشد.
• نوع نمونه :
نمونه سرم،پلاسما (هپارینه یا EDTA)
• شرایط نمونه برداری :
ناشتا بودن ضرورتی ندارد ولی ارجح است. بیمار نباید ظرف 24 ساعت قبل از نمونه برداری الکل مصرف کرده باشد.
• شرایط نگهداری و پایداری:
کلسترول در سرم در دمای 15-25 درجه سانتی گراد 7 روز و در فریزر سه ماه پایدار می باشد.
• شرایط رد یا قبول نمونه :
ایکتروس : بیلی روبین مستقیم تا mg/dl 14 و بیلی روبین غیر مستقیم تا mg/dl 11 تاثیری ندارد.
همولیز : تا Hb =810 mg/dl اثری ندارد.
لیپمی : تداخلی ندارد.
6- مواد ، لوازم و تجهیزات
1- دستگاه اتو انالایزر MINDRAY BS380 و متعلقات مربوط به آن
2- لوله گاما/ میکروکاپ
3- سمپلر و سر سمپلر
4- کیت CHOL2
5- پارافیلم
6- نمونه: سرم، پلاسما (هر تست به 2 میکرو لیتر نمونه نیاز دارد.)
7- کنترل Preci Control Clini Chem multi 1 & 2
8- کالیبراتور Cfas
9- آب مقطر
7-روش انجام آزمایش
ابتدا برگه کار روزانه را از برنامه پارسیک پل چاپ گرفته و نمونه های تحویل شده از بخش جداسازی نمونه را با برگه کار مطابقت دهید.
سپس نمونه ها را اسکن کرده و به ترتیب در رک دستگاه قرار دهید.
کلیه نمونه ها را از نظر شفافیت و عدم حضور لخته یا ذرات غیر محلول بررسی کنید. در صورت لزوم لوله را دوباره سانتریفوژ کنید. یا بوسیله سمپلر از قسمت محلول جدا کرده در کاپ دستگاه بریزید.
• کالیبراسیون :
جهت کالیبراسیون از cfas استفاده می گردد. پس از هر بار کالیبراسیون باید مجددا نمونه های کنترلی به دستگاه داده شوند. همچنین پس از هر بار سرویس دستگاه (از جمله تعویض پروب) نیز باید کالیبراسیون انجام گردد.
8- کنترل کیفیت :
به دستورالعمل کنترل کیفیت آزمایشهای کمی (Quantitative) مراجعه شود.
• دستورالعمل سریع کنترل کیفیت
در هر run جهت کنترل کیفی از Pccc 1 (غلظت نرمال) و Pccc 2 (غلظت پاتولوژیک) استفاده می شود. اعداد بدست آمده برای هر کنترل در منحنی Levey-jennings نقطه گذاری می گردند. در صورتیکه که قانونی نقض شده باشد ابتدا به مسئول کنترل کیفیت اطلاع داده شود و طبق نظر ایشان عمل شود . به صورت کلی براساس خطای ایجاد شده با توجه به نوع آن اقدام لازم بعمل می آید. به عنوان مثال اگر قانون مربوط به خطای دقتی باشد (مثل 13S,R4S ) بار دیگر کنترل به دستگاه داده می شود. اگر قانون مربوط به خطای سیستماتیک باشد ( مثل 22S, 41S, 10X) احتمالا خطا مربوط به کالیبر نبودن تست می باشد. لذا تست را کالیبر کنید. دوباره کنترل را بدهید. در صورتیکه مشکل همچنان باقیست، معرف (کنترل، کالیبراتور، کیتها ) و دستگاه را چک کنید. به عنوان مثال: ابتدا کنترل جدیدی تهیه کنید. اگر مشکل رفع نشد کالیبراتور جدیدی تهیه کنید اگر مشکل رفع نشد کیت جدیدی را امتحان کنید. اگر مشکل رفع نشد برنامه های مربوط به عملکرد دستگاه را بررسی کنید. چنانچه به نتیجه نرسیدید با شرکت اکبریه تماس بگیرید و مشکل را مطرح نمایید. چنانچه با عدم همکاری شرکت مذبور روبرو شدید با مسئول فنی موضوع را مطرح کنید.
9- نحوه محاسبه نتایج در روش های کمی :
دستگاه به طور اتوماتیک غلظت کلسترول را محاسبه می کند
نتیجه آزمایش با دو واحد mmol/L و mg/dL قابل گزارش کردن است. در این مورد با بخش جوابدهی هماهنگ کنید.
mmol ₓ 38.66 =mg/dl
10- محدوده مرجع (Reference Interval) :

Age low risk Moderate risk High risk
2-19 <170 [4.4] 171-185 >185 [4.8]
20-29 <200 [5.5] 201-220 >220 [5.7 ]
30-39 <220 [5.7] 221-240 >240 [6.2]
>40 <240 [6.2] 241-260 >260 [6.8]

11- محدوده قابل اندازه گیری Reportable Range :
بالغین – سالخوردگان کمتر از
کودکان :
شیرخواران :
نوزادان :
12- محدوده هشدار یا مقادیر بحرانی :
ندارد

• • ملاحظات ایمنی:
در هنگام کار با نمونه ها حتما از دستکش و عینک محافظ استفاده شود پس از پایان کار سطوح کاری با محلول ضد عفونی تمیز شوند.
13- ویژگی های آنالیتیک (خصوصیات و کارآیی آزمایش):
Within-run CV: بر طبق ادعا ی بروشور 0.81 % می باشد.
: Between-run CV بر طبق ادعای بروشور 1.9 % می باشد.
طبق جدول وستگارد
Expected: Between run CV<3.0 BIAS<4.0 TE<9.0

14- محدودیت های انجام آزمایش (منابع بالقوه تغییر پذیری) :
طبق ادعای سازنده همولیز، ایکتریک و لیپمی تاثیری در آزمایش ندارند.
15- اقدامات بعدی دربرخورد با نتایج غیر طبیعی :
بعد از اطمینان از صحت نتیجه آزمایش به سوپروایزر آزمایشگاه اطلاع داده می شود با توجه به سابقه بیمار و تماس تلفنی با بیمار درخواست نمونه گیری مجدد و یا ارجاع سریعتر به پزشک معالج داده می شود.
16- عوامل مداخله گر :
معمولا در جریان حاملگی سطح کلسترول بالا می رود. مصرف داروهای پایین آورنده کلسترول مانند اتروواستاتین سبب کاهش کاذب می گردد.
اموز کتومی سطح کلسترول را بالا می برد.
• تداخلات دارویی :
• افزایش : ACTH ، فنی توئین، استروئیدهای آنابولیک، کورتون، OCPs، ویتامین D
• کاهش : کلوفیبرات، آلوپورینول، کاپتوپریل، کلرپروپامید، کولی شیسین، نیاسین، لووستاتین، آتروواستاتین
17- چگونگی تفسیر نتایج :
• موارد افزایش:
یائسگی و افزایش سن در هر دو جنس- استرس- نفروز – هیپرکلسترولمی – هیپر تیروئیدی و هیپوتیروئیدی- دیابت قندی کنترل نشده – سندرم نفروتیک – حاملگی – مصرف غذا با کلسترول بالا – گزانتوماتوز – انفارکتوس میوکارد – ارترواسکروز – سیروز صفراوی
• موارد کاهش:
سوءجذب – سوءتغذیه – هیپوتیروئیدی – داروهای پایین آورنده کلسترول – آنمی پرنیشور – آنمی همولتیک – سپسیس – بیماری های کبدی- انفارکتوس حاد میوکارد
18- سایر موارد :
در صورت بالا بودن سطح کلسترول تام اندازه گیری اجزاء ان شامل LDL، HDL (لیپید پروفایل) ضرورت می یابد.
19- مدارک مرتبط :
1- جداول CV و Bias مجاز WWW.WESTGARD.COM))
2- دستور کار با اتوآنالایزر MINDRAY BS380
3- دستور العمل کنترل کیفیت آزمایشهای کمی (Quantitative)
20 – مراجع و ضمائم
1- بروشور کیت (2007-11-V4 En) Chol
2- Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods, 2007: 21 edition.
3- تفسیر تست های تشخیصی Pagana، 2005.

.