کاربرد تومور مارکر ها

کاربرد تومور مارکر ها

• در استفاده از تومور مارکر ها هدف اصلی این است که غربالگری و تشخیص زود هنگام سرطان اتفاق افتد چرا که در این زمان بیشترین احتمال تاثیر درمان وجود دارد .
از همین رو تنها تومور مارکر دارای مقبولیت گسترده به عنوان یک غربالگر در مردان (PSA) خواهد بود. سایر تومور مارکر ها یا فاقد ویژگی کافی هستند و یا این که در ابتدای بیماری به قدر کافی افزایش نیافته اند. ذکر این نکته الزامی است که تومور مارکرها به خودی خود تشخیصی نیستند و تشخیص قطعی سرطان با دیدن نمونه بافت سرطانی در زیر میکروسکوپ توسط پاتولوژیست صورت می گیرد. با این وجود تومور مارکرها اطلاعاتی به ما می دهند که از انها می توان به طرق زیر استفاده کرد:

۱) غربالگری
۲)کمک به تشخیص
۳) تعیین مرحله (stage)
۴) تعیین پیش اگهی
۵) راهنمای درمان
۶) پایش درمان
۷) تعیین عود
بررسی بعضی از تومور مارکر ها
1-Alpha-Fetoprotein(AFP)
2-Cancer Antigen19-9(CA19-9)
3-CancerAntigen72-4(CA72-4)
4-Gastrine
5-Glucagone
6-5-HydroxyindoleaceticAcid(5-HIAA)

کاربرد تومور مارکر ها
• در استفاده از تومور مارکر ها هدف اصلی این است که غربالگری و تشخیص زود هنگام سرطان اتفاق افتد چرا که در این زمان بیشترین احتمال تاثیر درمان وجود دارد .
از همین رو تنها تومور مارکر دارای مقبولیت گسترده به عنوان یک غربالگر در مردان (PSA) خواهد بود. سایر تومور مارکر ها یا فاقد ویژگی کافی هستند و یا این که در ابتدای بیماری به قدر کافی افزایش نیافته اند. ذکر این نکته الزامی است که تومور مارکرها به خودی خود تشخیصی نیستند و تشخیص قطعی سرطان با دیدن نمونه بافت سرطانی در زیر میکروسکوپ توسط پاتولوژیست صورت می گیرد. با این وجود تومور مارکرها اطلاعاتی به ما می دهند که از انها می توان به طرق زیر استفاده کرد:
۱) غربالگری
غربالگری یا screening توسط تومور مارکرها به معنای جست و جوی سرطان در افرادی است که علایمی از بیماری را ندارند.
۲)کمک به تشخیص
از تومور مارکر ها معمولا برای تشخیص سرطان استفاده نمی شود و در اکثر موارد سرطان فقط با نمونه بیوپسی تشخیص داده می شود.از تومور مارکرها می توان برای تشخیص منشا سرطان پخش شده در بدن که منشا اولیه ان معلوم نیست کمک گرفت.
۳) تعیین مرحله (stage)
در بیمار مبتلا به سرطان از میزان بالا بودن تومور مارکرها می توان برای کمک به تعیین این که سرطان به چه میزان به سایر بافت ها و اعضا گسترش یافته است استفاده کرد.
۴) تعیین پیش اگهی
بعضی انواع سرطان نسبت به بقیه سریعتر رشد کرده و منتشر می شوند .حتی در یک نوع سرطان مثل سرطان سینه ،بعضی نسبت به بقیه بیشتر رشد کرده و منتشر می شوند یا ممکن است پاسخ کمتر یا بیشتری به درمانهای خاصی داشته باشند . بعضی از تومور مارکرهای جدیدتر به تعیین احتمال مهاجم بودن سرطان بیمار یا پاسخ احتمالی به داروهای خاص کمک می کنند.
۵) راهنمای درمان
بعضی از تومور مارکرها تعیین کننده دستورالعمل درمان خواهند بود.
۶) پایش درمان
اگر یک تومور مارکر برای نوع خاصی از سرطان در دسترس باشد برای تعیین کار امد بودن درمان راحت تر این است که به جای تکرار CXR و..هزینه کمتری خواهد داشت.
۷) تعیین عود
به طور معمول یکی از بیشترین استفاده از تومور مارکرها برای پایش عود سرطان خواهد بود.

بررسی بعضی از تومور مارکر ها
Alpha-Fetoprotein(AFP)
اندازه گیریAFP درسرم به عنوان تومور مارکر برای ردیابی و پایش درمان کارسینوم هپاتوسلولار (HCG) که در ان سطح سرمی AFP بطور بارزی افزایش می یابد صورت می گیرد. AFPهمراه باHCGبرای مرحله بندی و پایش تومورهای سلول زایای غیر سمینومی خصوصا تومورهای بیضه کاربرد دارد.
Cancer Antigen19-9(CA19-9)
CA19-9 به عنوان مارکر سرطان پانکراس و گاهی اوقات کارسینوم هپاتوسلولار،کولون و رکتوم شناخته شده است.از CA19-9 عمدتا برای ردیابی،کمک به تشخیص و تعیین پیش اگهی بدخیمی پانکراس استفاده می شود.
آنتی ژن CA19-9 تومورمارکری است که برای تشخیص – ارزیابی پاسخ به درمان و مراقبت از بیماران مبتلا به کارسینوم پانکراس و یا سیستم کبدی- صفراوی به کار می رود.مقدار طبیعی آن کمتر از 37 واحد در میلی لیتر است.این ماده یک آنتی ژن کربوهیدراتی است که بر روی سطوح سلولهای سرطانی وجود دارد و بعنوان مثال افزایش بارز آن در بیمارانیکه با توده پانکراسی یا انسداد صفراوی مراجعه نموده اند وجود کانسر پانکراس را تایید خواهد نمود.
افزایش این آنتی ژن در 70 درصد مبتلایان به کانسر پانکراس و 65 درصد مبتلایان به کانسر کبدی-صفراوی مشاهده می شود.
از کاربردهای دیگر این تومور مارکر- مراقبتهای بعد از درمان مبتلایان به کانسرهای فوق الذکر است.کاهش مقدارCA19-9 نشانگر پاسخ به درمان جراحی – شیمی درمانی یا پرتو درمانی است.افزایش سریع سطح آن نیز می تواند مربوط به عود یا رشد پیشرونده تومور باشد.در کانسر معده – کانسر کولورکتال –هپاتوم – و حتی در شش تا هفت درصد از بدخیمی های غیر گوارشی احتمال افزایش خفیف CA19-9 وجود دارد.
پانکراتیت – سنگ کیسه صفرا – سیروز – بیماریهای التهابی روده و فیبروز کیستیک نیز باعث افزایش خفیف آن می شوند.
این تست بعلت حساسیت و اختصاصیت پایین برای غربالگری تومورهای پانکراس و کبدی – صفراوی در جامعه مفید نیست.

CancerAntigen72-4(CA72-4)
CancerAntigen72-4DیاTAG-72یک موسین گلیکو پروتئین با وزن مولکولی بالاست که در سرم بیماران مبتلا به سرطان تخمدان و انواع آدنوکارسینوم های دستگاه گوارش به خصوص معده قابل ردیابی خواهد بود.از این مارکر در پی گیری بیماران مبتلا به سرطان معده پس از جراحی نیز می توان کمک گرفت.

Gastrine
گاسترین توسط سلولهای اندوکرین G که در انتروم معده و گاهی سایر مناطق دستگاه گوارش قرار دارند ترشح می شوند .از نظر بالینی اندازه گیری گاسترین به منظور تشخیص تومورهای کارسینوئید مترشحه گاسترین (گاسترینوما)انجام می شود.
Glucagone
گلوکاگون هورمونی پپتیدی است که از طریق ایجاد ادنوزین مونو فسفات حلقوی تولید گلوکز را تحریک کرده و در نتیجه برخلاف فعالیت انسولین عمل می کند.از گلوکاگون پلاسما برای تشخیص گلوکاگونوما استفاده می شود . گلوکونوما یک تومور بسیار نادر نورو اندوکرین است که معمولا در پانکراس یافت می شود.
5-HydroxyindoleaceticAcid(5-HIAA)
5-HIAA یک متابولیت سروتونین در ادرار است که از ان به عنوان مارکر تومورهای کارسینوئید استفاده می شود.تومورهای کارسینوئید ،نئوپلاسم های نورواندوکرینی هستند که عمدتا از دستگاه گوارش و تنفس منشا می گیرند.