كم خوني فقر آهن

كم خوني فقر آهن

كمبود آهن و كم خوني ناشي از آن از مشكلات عمده تغذيه اي و بهداشتي در كشور است گروههايي كه بيشتر در معرض كم خوني فقر آهن قراردارند شير خواران ،كودكان زير 6 سال ، نوجوانان بخصوص دختران نوجوان و زنان در سنين باروري بخصوص زنان باردار مي باشند پسران نوجوان ومردان بالغ هم ممكن است دچار كم خوني فقر آهن بشوند اما اين خطر در آنها كمتر است .

در دوران بلوغ به دليل افزايش سرعت رشد نياز به بعضي از مواد مغذي افزايش مي يابد. در دختران نوجوان علاوه بر افزايش نياز ، دفع آهن در دوران عادت ماهانه نيز باعث شيوع بيشتر كمبود در اين گروه مي شود . كمبود آهن در اين دوران باعث كاهش توان ذهني و قدرت يادگيري ، و خستگي زودرس ضعف و بي حالي و افزايش ابتلا به بيماري ها مي شود.

با توجه به اينكه دختران امروز مادران فردا هستند اطمينان از دريافت كافي اين ريز مغذي در اين دوران علاوه بر بهبود تكامل توانائي شناختي ذخاير كافي آهن را براي دوران بارداري در آينده فراهم مي كند.

برنامه مكمل ياري آهن در دختران نوجوان با هدف ارتقاء سطح سلامت اين گروه سني گام موثري در پيشگيري از اين كمبود پرورش مادراني توانمند و نسلي سالم بر خواهد داشت .

كمبود آهن وكم خوني فقر آهن چيست؟          

اگر براي ساختن گلبول هاي قرمز خون ، آهن به مقدار كافي در دسترس بدن نباشد ، ابتدا فرد از ذخاير آهن بدن خود استفاده مي كند ، سپس در صورت ادامه كمبود ذخاير آهن بدن كاهش مي يابد . اگر كمبود آهن ادامه پيدا كند ذخاير آهن بدن تخليه ميشود وكم خوني فقر آهن بروز مي كند آهن اساسي ترين ماده اوليه براي ساختن گلبول هاي قرمز خون است . البته علاوه بر آهن ،مواد مغذي ديگر هم مثل اسيد فوليك ، ويتامين 6B و يتامين 12B، ويتامين C و پروتئين براي خونسازي لازم است كه بايد از طريق رژيم غذايي روزانه تامين شود.

عوارض ناشي از كم خوني فقر آهن در كودكان سنين مدرسه و نوجوانان :

آهن كافي براي حفظ سلامت ، رشد مطلوب و فراهم ساختن زمينه مناسب براي يادگيري در دوران تحصيل ضروري است اگر چه كمبود آهن مي تواند در تمام مراحل زندگي سبب كاهش قدرت ادراك و يادگيري گردد ولي اثرات نامطلوب كم خوني در دوران شير خوارگي و در اوايل كودكي غير قابل جبران است كم خوني فقر آهن در كودكان زير 2 سال و كودكان سنين مدرسه با تاخير رشد خفيف همراه است و درمان كم خوني موجب افزايش سرعت رشد مي شود . تاخير رشد در كودكان كم خون ممكن است به علت نقش كلي آهن در واكنش هاي حياتي بدن ، رابطه آن باسيستم ايمني و ياتاثير آن بر اشتها باشد.

كم خوني فقر آهن دركودكان سنين مدرسه موجب كاهش قدرت يادگيري مي شود . ضريب هوشي اين كودكان 5 تا 10 امتياز كمتر از حد طبيعي برآورد شده است همچنين ، دراين كودكان ميزان ابتلا به بيماريهاي عفوني بيشتر است

كودكان و دانش آموزاني كه دچار كم خوني فقر آهن هستند هميشه احساس خستگي و ضعف مي كنند. اين افراد اغلب از روزش و فعاليتهاي بدني دوري مي كنند و يا در هنگام ورزش خيلي زود خسته مي شوند دراين افراد تغييرات رفتاري بصورت بي حوصلگي و بي تفاوتي مشاهده مي شود كم خوني فقر آهن به علت تاثير بر قدرت يادگيري وكاهش آن ، افت تحصيلي دانش آموزان را باعث مي شود.

علل ايجاد كم خوني فقر آهن در دوران مدرسه و بلوغ:

در سنين مدرسه بدن به دليل رشد به آهن بيشتري نياز دارد و مصرف ناكافي منابع غذايي حاوي آهن در اين دوران منجر به كمبود آهن مي شود در دوران بلوغ به دليل جهش رشد نياز دختران و پسران نوجوان به آهن بيشتر از دوران قبل است ودرصورتي كه از منابع غذايي حاوي آهن در برنامه غذايي روزانه به اندازه كافي مصرف نشود نوجوان بسرعت در معرض خطر كمبود آهن و كم خوني ناشي از آن قرارمي گيرد در دوران بلوغ ،دختران علاوه بر جهش رشد و درنتيجه نياز بيشتر به آهن ، به علت عادت ماهيانه و از دست دادن خون نسبت به كم خوني فقر آهن بسيار حساس تر و آسيب پذيرتر هستند و به اين دليل كم خوني فقر آهن دردختران نوجوان در مقايسه با پسران نوجوان شيوع بالاتري دارد.

تغييرات خلق و خو در دوران بلوغ ممكن است موجب كم اشتهايي بشود و به علت مصرف ناكافي غذا ، دريافت آهن و ساير مواد مغذي محدود مي شود.

مهمترين و شايعترين علل بروز كمبود آهن مصرف كم انواع گوشت بويژه گوشت قرمز است كه آهن قابل جذب دارد از عوامل ديگر مصرف چاي همراه با غذا و يا بلافاصله پس از غذا است تانن موجود در چاي مي تواند جذب آهن غذا را به مقدار قابل ملاحظه اي كاهش دهد.

مصرف ناكافي مواد غذايي حاوي ويتامين C نيز احتمال بروز كمبود آهن را افزايش مي دهد . ويتامين C كه بطور طبيعي در ميوه ها و سبزي هاي تازه و خام وجود دارد موجب افزايش جذب آهن غذا مي شود كمبود دريافت ويتامين C موجب كاهش جذب آهن غذا و در نتيجه كمبود آهن مي شود.

1- مصرف ناكافي مواد غذايي آهن دار

2- جايگزين شدن غذاهاي غير خانگي ( انواع ساندويچ ها مثل سوسيس و كالباس كه اغلب آهن كافي ندارند) بجاي غذاهاي خانگي و مصرف هله هوله ها كه معده را پركرده و احساس سيري به فرد مي دهد و او را از غذاي سفره محروم مي كند.

3- خونريزي هاي شديد عادت ماهيانه در دختران نوجوان

4- هيجانهاي عصبي دوران بلوغ كه معمولاً منجر به بي اشتهايي ميشود.

5 – مصرف چاي همراه با غذا و يا بلافاصله پس از صرف غذا.

6- مشكلات دنداني كه در اثر مصرف بي رويه شكلات وشيريني ايجاد شده ومنجر به كم اشتهايي وكاهش دريافت مواد مغذي از جمله آهن ميشود.

7- مصرف نانهايي كه درتهيه آنها بجاي خمير مايه يا خمير ترش جوش شيرين بكار رفته و در نتيجه خمير آنهاور نيامده و حاوي اسيد فيتيك مي باشد كه مانع از جذب آهن ميشود.

8- آلودگي هاي انگلي مانند شيستوزو مياوكرم قلابدار و ژيارد يانيز موجب بروز كم خوني فقر آهن مي شوند آلودگي به شيستوزومياوكرم قلابدار در كشور ما شايع نيست اما آلودگي به ژيارديا كه در سنين مدرسه شايع است مي تواند باكاهش اشتها و كاهش جذب آهن موجب كمبود آهن شوند.

علائم كم خوني فقرآهن :                      

رنگ پریدگی دائمی زبان و مخاط ، داخل پلک چشم و لب ها ، کمرنگ شدن خطوط کف دست ، احساس ضعف و خستگی ، سیاهی رفتن چشم ، بی تفاوتی ، سرگیجه ، سردرد ، بی اشتهایی ، حالت تهوع و خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دستها و پاها در افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن دیده میشود موارد کم خونی فقر آهن شدید با تنگی نفس و طپش قلب و ورم قوزک پا همراه است .

منابع غذایی آهن:

جگر، گوشت، مرغ، ماهی به علت دارا بودن آهن هم بیشترین جذب را دارند. علاوه بر آن زرده تخم مرغ، غلات و حبوبات مثل عدس، لوبیا، سبزی هایی مثل جعفری و اسفناج، انواع خشکبار مثل توت خشک، انجیر، کشمش، خرما و انواع مغزها مثل پسته، بادام، فندق و گردو از منابع خوب آهن به شمار می روند.

بعضی از سبزی ها مثل گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، کلم، گل کلم، دارای ویتامین ث هستند و اگر با غذا مصرف شوند باعث افزایش جذب آهن غذا می شود. میوه ها به خصوص مرکبات نیز اگر پس از غذا مصرف شوند باعث افزایش آهن وعده غذا می شوند.

آزمایشگاه پاتوبیولوژی سپند

خانه اصلی