سرطان
مقدمه
سَرَطان (به پارسی سره: چَنگار) یعنی رشد، تکثیر و گاهی انتشار غیر طبیعی سلولهای بدن. بدن انسان از میلیونها میلیون سلول تشکیل شده است که در کنار هم، بافتهایی مانند ماهیچه ها، استخوان و پوست را میسازند. بیشتر سلولهای طبیعی بدن در پاسخ به تحریکاتی که از داخل و خارج بدن به آنها وارد میشود، رشد و تولید مثل میکنند و در نهایت میمیرند. اگر این فرآیند در مسیر تعادل و صحیح خود اتفاق بیفتد، بدن سالم میماند و عملکرد طبیعی خود را حفظ میکند. اما مشکلات، زمانی شروع میشود که برخی از ژنهای یک یاخته طبیعی دچار جهش شده و سلول به یک سلول سرطانی تبدیل شود. سرطان یک بیماری ژنتیکی است. یک یاخته طبیعی ممکن است بدون هیچ دلیل واضحی به یک سلول سرطانی تبدیل شود، ولی در اغلب موارد، تبدیل در اثر مواجهه مکرر با مواد سرطان زا مانند الکل و دخانیات صورت میگیرد. شکل ظاهری و نیز عملکرد سلولهای سرطانی شده با سلولهای طبیعی تفاوت دارد. جهش یا تغییر ایجاد شده در DNA یا ماده ژنتیکی سلول اتفاق میافتد. DNA همان مسئول کنترل شکل ظاهری و عملکرد سلول است. وقتی DNA یک سلول تغییر میکند، آن سلول با سلولهای سالم کنار خود تفاوت مییابد و دیگر کار سلولهای طبیعی بدن را انجام نمیدهد. این سلول تغییر یافته از سلولهای همسایه اش جدا میشود و نمیداند چه زمانی رشدش باید به پایان برسد و بمیرد. به عبارت دیگر سلول تغییر یافته از دستورها و علائم داخلی که سلولهای دیگر در کنترل آنها هستند، پیروی نمیکند و به جای هماهنگی با سلولهای دیگر خودسرانه عمل میکند.
این سلول جهش یافته تقسیم و به 2 سلول جدید ” جهش یافته ” تبدیل میشود و این فرآیند به همین ترتیب ادامه مییابد تا همان یک سلول به تودهای از سلولها که تومور نامیده میشود، تبدیل میگردد. گاهی این تومورها خوش خیم بوده و رشد نمیکنند. ولی در صورتی که سلولهای تومور رشد کنند و تقسیم شوند و سلولهای طبیعی اطراف خود را از بین ببرند و به نقاط دیگر بدن هم دست اندازی کنند، تومور بدخیم محسوب میشود. بزرگترین خطر تومورهای بدخیم، توانایی آنها در حمله به بافتهای سالم و پخش شدن در بدن است. هر چه تومورها رشد کنند و بزرگتر شوند، جلوی رسیدن مواد غذایی و اکسیژن را به سلولهای سالم میگیرند و با پیشرفت سرطان، سلولهای سالم میمیرند و عملکرد و سلامت بیمار از بین میرود. اگر جلوی این فرآیند گرفته نشود، سرطان به مرگ میانجامد.
انواع سرطانها
اغلب سرطانها به سه دسته تقسیم میشوند:
کارسینوما: شامل سرطانهایی میشود که از سلولهایی که سازنده پوست هستند (مثل سرطان پوست) و یا لایه داخلی اعضا را میپوشانند (مثل سرطان ریه) و یا سازنده غدد هستند (مثل سرطان سینه) منشا میگیرد.
سارکوما: این دسته سرطانهایی هستند که از بافت همبند مثل غضروف، استخوان و ماهیچه منشاء میگیرند. از این رو سرطان استخوان یا سرطان ماهیچه را در هر نقطه از بدن سارکوما میگویند.
لوسمی و لنفوماها: شامل سرطانهایی است که از سلولهای تشکیل دهنده خون و سلولهای ایمنی منشاء میگیرد.
در کشورهای غربی، سرطان پوست شایعترین سرطان است و پس از آن سرطان سینه، شش، پروستات، روده بزرگ، مثانه و رحم قرار دارد.
راههای پیشگیری
- عدم استفاده بیاندازه از مشروبات الکلی و دخانیات
- صرف غذاهایی که به صورت آب پز تهیه میشود.
- عدم استفاده از غذاهایی که آثار سوختگی در آنها نمایان است.
- استفاده از سبزیجات و انواع میوهها
- استفاده کمتر از گوشت قرمز
- رعایت کامل امور بهداشتی
انکوژن
انکوژنها ژنهای تغییر یافتهای هستند که بحالت عادی پروتئینهایی را، که در کنترل رشد و تکثیر سلولها نقش دارند، بیان میکنند. این ژنها در حالت عادی پروتوانکوژن نامیده میشوند. ولی در صورت بروز جهش در پروتوانکوژنها، آنها به انکوژنها تبدیل میشوند. انکوژنها باعث بروز سرطان میشوند. جهشهایی که پروتوانکوژنها را به انکوژنها تبدیل میکنند، اغلب باعث بیان بیش از حد فاکتورهای کنترلی، افزایش تعداد ژنهای کد کننده آنها و یا تغییر فاکتورهای کنترلی بصورتیکه فعالیت فاکتورها، افزایش یابد و یا نیمه عمر آنها در سلول زیاد شود، میگردد. ابتدا انکوژنها در ویروس ها کشف شدند که انکوژن های ویروسی نامیده می شوند. به واسطه جهش در پروموتر پروتو انکوژنها آنها به انکوژن ها فعال تبدیل شده و بیان آنها زیاد شده، تکثیر سلولها افزایش یافته و تومور ایجاد می شود.
تومور
تومور یک توده غیر طبیعی از سلول هاست. سلولهای تومور به دلایلی که هنوز ناشناخته هستند، رشد میکنند و رشد آنها بدون توجه به نیازهای بدن است. و از آنجایی که مواد غذایی سلولهای طبیعی را از خون جذب میکنند بنابراین غالبا برای بدن زیانآور هستند. تومورها را غالبا نیوپلاسمها (NeoPlasms) یا نورشدیافته مینامند.
بافتهای بدن به دنبال آسیب یا خسارت دیدن در اثر فرسودگی طبیعی سلولها بطور دائم ترمیم و با سلولهای جدید جایگزین میگردند. بنابراین بطور کلی، رشد و ترمیم بسته به نیازمندیهای بدن بطور دائم روی میدهند. اندامهای خاصی میتوانند از نظر اندازه بزرگ شوند (هیپرترومی) یا تعداد سلولهایشان را افزایش دهند (هیپرپلازی) و این در صورتی است که کار خواسته شده از آن اندام بیش از ظرفیت آن باشد.
تومورهای خوشخیم
تومورهای خوشخیم به آهستگی و به صورت تصاعدی رشد کرده و به بافتهای دیگر تهاجم نمینمایند. این تومورها روی بافتهای مجاور فشار وارد میکنند. ولی رشدشان ممکن است پس از مدتی قطع شود و آنگاه بدون تغییر باقی میمانند. سلولهای تومورهای خوشخیم معمولاً شبیه به سلولهای بافتی که از آن بوجود آمدهاند هستند. با برداشتن کامل این تومورها با عمل جراحی دیگر عود نمیکنند. معمولاً طول عمر بیمار را کوتاه نمیکنند. البته وجود تومورهای خوشخیم در محلهای خاصی ممکن است کشنده باشد. زیرا ممکن است این تومورها در کار یک اندام حیاتی دخالت نمایند. تومورهای خوشخیمی که در مغز بوجود میآیند خارج کردن کامل آنها غالبا مشکل یا غیر ممکن است و بنابراین فشار ناشی از این تومورها که در داخل کاسه سر به ساختمانهای مجاور وارد میشود ممکن است باعث مرگ گردد.
تومورهای بدخیم
تومورهای بدخیم به طور تصاعدی رشد کرده و اگر جلوی رشدشان گرفته نشود به طرق مختلف باعث مرگ بیمار میگردند. این تومورها سریعا رشد کرده و سلولهای تشکیلدهنده آنها از سلولهای تومورهای خوشخیم کمتر تمایز یافتهاند. به عبارت دیگر این تومورها تمایل دارند که همانند بافت جنینی که از آن عضو اصلی (قبل از سرطانی شدن) توسعه پیدا کرده باشند. تومورهای بدخیم غالبا به سایر بافتها انتشار یافته (متاستاز) و برداشتن موضعی تومور در اطراف خط قطع کردن تومور است.
انتشار تومورهای بدخیم با تهاجم مستقیم به بافتها مجاور و همچنین با تشکیل تومورهای ثانویه در اندامهایی که دور از محل تومور اولیه هستند، صورت میگیرد. متاستازها بطور خیلی شایع در غدد لنفاوی، ریهها، کبد، استخوانها، غدد فوق کلیوی، کلیهها و مغز یافت میشوند. تومورهای اصلی به عنوان رشد اولیه شناخته شده و متاستازها رشدهای ثانویه نامیده میشوند. به دلیل اینکه
انتشار تومورها
انتشار این تومورها به نواحی دور، از سه راه صورت میگیرد:
انتشار لنفاوی سلولهای تومور در داخل عروق لنفاوی مجاور رشد کرده و از یکدیگر جدا شده و به غدد لنفاوی آن منطقه منتقل میشوند، که در آنجا ممکن است رشد ثانویه روی دهد. رشد ثانویه ممکن است در نهایت غده لنفی را نابود ساخته و مجدداً به داخل عروق لنفاوی راه یافته و از طریق سیستم لنفاوی به سمت جلو پیشروی نماید.
انتشار عروقی سلولهای تومور ممکن است به مویرگها یا وریدهای محلی حمله کرده و از طریق جریان خون به سمت جلو حمل شوند. این سلولها در شبکههای میرگن سایر اندامها مستقر شده و آنگاه رشد ثانویه ممکن است صورت گیرد. سلولهای تومور که وارد شاخههای ورید باب میشوند تمایل به مستقر شدن در کبد دارند.
سلولهایی که وارد وریدهای سیستماتیک میشوند تمایل به استقرار در ریهها دارند. به هر حال، برخی از سلولهای تومور، از طریق مویرگهای ریوی عبور کرده و ممکن است رشد ثانویه را در سایر بافتها ایجاد کنند. سلولهای بدخیم ناشی از تومورهای اولیه ریه ممکن است به همین طریق وارد گرش خون سیستماتیک شده و رشدهای ثانویه را در بافتها دیگر تشکیل دهند.
انتشار توسط عمل کاشتن سلولهای تومورهایی که دارای یک پرده سروزی هستند ممکن است از آن جدا شده و روی قسمتهای دیگر آن پرده کاشته شوند. به عنوان مثال، کارسینومای تخمدان ممکن است به این طریق در سرتاسر حفره صفاق پخش شود. تهاجمات موضعی و انتشار متاستاتیک تومورهای بدخیم، خارج ساختن کال آنها را فوقالعاده مشکل میسازد. سرعت رشد تومورهای بدخیم بطور قابل توجهی فرق میکند. ولی بطور کلی، هرچه سلولها کمتر تمایز یافته باشند، تومور سریعتر رشد میکند.
تومورهای بدخیم ممکن است در ابتدا هیچ علامت کلینیکی نداشته باشند ولی با پیشرفت رشد، تحلیل رفتن عضلات و آنمی شدید از علائم شایع است. مرگ ناشی از تومورهای بدخیم بدلایل مختلفی روی میدهد ولی عوارضی از قبیل پنومونی یک دلیل شایع این مرگها است. تومورهای داخل مجاری گوارشی با ایجاد انسداد میتوانند باعث مرگ گردند. و یا ندرتا مرگ در اثر نارسایی کبد به خاطر وجود متاستازها در آن روی میدهد. تومورهایی که در مغز قرار دارند معمولاً به خاطر اعمال فشار روی مغز باعث مرگ میگردد.
متاستاز
متاستاز به مهاجرت سلولهای سرطانی از یک بافت به بافت دیگر، گفته میشود. در برخی از سلولهای توموری تعداد اندکی از خصوصیات سلول اولیه تغییر میکند و سلول توموری هنوز کم و بیش شبیه سلول اولیهای که از آن منشأ گرفته میباشد. تومورهایی که در اثر این سلولها پدید میآیند تومورهای خوشخیم نامیده میشود. تومور های خوشخیم، گسترش محدودی دارند و تومور، فقط در همان محل سلول اولیه مشاهده میشود. اما در برخی از سلولهای توموری در اثر جهشهای بیشتر، اغلب خصوصیات سلول اولیه تغییر میکند. این سلولها پروتئین هایی را بیان میکنند که در حالت عادی در سلولهای نرمال، بیان نمیشوند. همچنین در این سلولها از بیان برخی از پروتئینها، جلوگیری میشود. این تغییرات در بیان پروتئینهای سلولی باعث میشود سلول سرطانی، ارتباط خود را با سلولهای مجاور از دست دهد و با تجزیه ماتریس بینسلولی، از محل اولیه خود مهاجرت کرده و به محل دیگری برود و در آنجا نیز باعث ایجاد تومور شود. به عمل مهاجرت سلولهای سرطانی از محل اولیه به محلی دیگر، متاستاز، و به این نوع تومورها، تومورهای متاستاتیک یا تومورهای بدخیم گفته میشود.
رژيم غذايي درسرطان ها
زماني تصور ميشد كه رژيمهاي غذايي نقشي در مرگهاي ناشي از سرطان ندارند. امروزه محققان ثابت كردهاند كه رژيم غذايي روزانه افراد نقش مهمي در پيشگيري، بروز و درمان انواع سرطانها ايفا ميكند. با پذيرش اين حقيقت كه انسان هر روزه ملزم به مصرف غذا ميباشد و به دليل تعداد و تنوع سرطانهايي كه بطور بالقوه با رژيم غذايي در ارتباط هستند، ميتوان گفت كه در حدود يك سوم سرطانهايي كه در نهايت منجر به مرگ ميشوند با آنچه كه ميخوريم در ارتباط هستند. تاثير تحولاتي كه امروزه در نوع زندگي و عادات غذايي مردم صورت گرفته است را نميتوان در ايجاد چنين بيماريهايي ناديده گرفت.
بدون شك استعداد ابتلا به سرطان در افراد مختلف به دليل تفاوتهاي زمينهاي و ذاتي با يكديگر متفاوت است و علاوه بر ويژگيهاي وراثتي، عوامل بيروني نيز در ايجاد سرطانها تاثير بسزايي دارند. با وجود شيوع روزافزون سرطان در سراسر دنيا هر روزه خبرهاي اميدوار كنندهاي درباره اين بيماريها ميشنويم. اگر نميتوانيم در عوامل محيطي خود تغييري ايجاد كرده و يا اگر نميتوانيم بر محيط زيست و عوامل تهديدكننده موجود در آن غلبه كنيم، اما ميتوانيم با اصلاح و متعادل ساختن الگوهاي غذايي خود در طول زندگي احتمال ابتلا به سرطان را در خود به ميزان قابل ملاحظهاي كاهش دهيم.
مطالعه جمعيتهايي كه از يك منطقه به منطقه ديگر مهاجرت ميكنند و در نتيجه مهاجرت، فرهنگ غذايي خود را نيز تغيير ميدهند، نشان داده است كه اين مردم در اثر تغيير الگوي غذايي و پذيرش الگوي جديد، در معرض ابتلا به سرطانهاي شايع در منطقه قرار ميگيرند.
بين تغذيه و رژيم غذايي با سرطان ارتباطي پيچيده وجود دارد. غذايي كه ميخوريم به طور بالقوه ميتواند حاوي مواد سرطانزا و پيشساز سرطان و يا بالعكس داراي مواد ضدسرطاني باشد.
ماهيت سرطان و ارتباط آن با رژيم غذايي در مناطق مختلف متفاوت است. از اين رو نميتوان دستورالعملهاي يكسان را براي تمام مردم پيشنهاد كرد. به طور مثال در كشورهاي صنعتي شمال آمريكا و اروپا مشكل بيشبود تغذيهاي (over nutrition) در بروز سرطانها مطرح ميباشد و بنظر ميرسد كه رژيمهاي پرچربي و پركالري رايج در اين كشورها با شيوع روزافزون انواع مختلف سرطانها در ارتباط باشد. در مقابل، ماهيت مشكل در كشورهاي در حال توسعه اساساً متفاوت است. آنچه كه در اين كشورها مسالهساز ميباشد كمبودهاي تغذيهاي (Under Nutrition) و محدوديت تنوع در الگوي غذايي است. در چنين الگويي ميزان ويتامينها و مواد مغذي كه براي سلامت افراد ضروري هستند ناكافي است. علاوه بر آن مشكلات مربوط به انبار و نگهداري غذا نيز كيفيت غذاي مصرفي اين مردم را به ميزان قابل توجهي كاهش ميدهد.
تفاوت در ماهيت رابطه سرطان و رژيم غذايي بين ملل مختلف ايجاب ميكند كه دستورالعملهاي اجرايي براي هر ملتي با توجه به خصوصيات آن جمعيت پيشنهاد شود. در ادامه خلاصهاي از دستورالعملهاي توصيه شده توسط سازمانهاي حمايتي، محققان، آژانسهاي دولتي و ارگانهاي بهداشتي كه قابل استفاده براي عموم مردم ميباشد، آورده شده است.
رژيميمتنوع داشته باشيد. به خاطر داشته باشيد كه مواد مغذي مورد نياز شما تنها از يك يا دو منبع تامين نشود. در رژيم روزانه خود از تمام گروههاي غذايي: ميوهها، سبزيها، غلات، گوشت، محصولات لبني و… استفاده كنيد.
ـ وزن خون را همواره در حد متعادل نگهداريد. چاقي عامل اصلي بوجود آورنده بسياري از بيماريها از قبيل بيماريهاي قلبي، عروقي، فشارخون، ديابت و زمينهساز بعضي از سرطانها است.
ـ مصرف چربي زياد، غذاهاي حاوي چربي اشباع شده و كلسترول را محدود كنيد. رژيميكه چربي آن بالاست ميتواند خطر ابتلا به سرطانهاي پستان، پروستات، كولون و ركتوم را افزايش دهد.
ـ ميزان غذاهاي نشاستهاي و فيبري را در رژيم خود افزايش دهيد. به آساني ميتوان مقدار نشاسته و فيبر رژيم را با خوردن ميوهها، سبزيها، سيبزميني، دانهها، نانها و غلات كامل افزايش داد. يك رژيم پرفيبر احتمال ابتلا به سرطان كولون و ركتوم را كاهش ميدهد.
ـ مصرف شيريني را محدود كنيد. الگوهاي غذايي حاوي شيريني و غذاهاي شيرين، اغلب پرچرب، با كالري زياد و تهي از مواد مغذي و معدني ميباشند كه چنين رژيميزمينهساز بروز بعضي از سرطانها است.
ـ نمك رژيم غذايي خود را تا حد ممكن كاهش دهيد.
ـ مصرف نوشابههاي الكلي را قطع كنيد. مصرف الكل ميتواند منجر به سرطان دهان، حلق، مري و كبد شود. ميزان ابتلا به سرطان در الكليهايي كه سيگار ميكشند چندين برابر است.
چه غذاهايي را انتخاب كنيم؟
با انتخاب و گنجاندن غذاهاي زير در الگوي غذايي روزانه خود ميتوانيد احتمال ابتلا به سرطان را كاهش دهيد.
ـ فيبر غذايي: فيبر قسمتي از ساختمان سلول گياهي است كه دستگاه گوارش انسان قادر به هضم آن نميباشد. فيبر به حركت غذا در لوله گوارش و دفع ضايعات آن از بدن و در نتيجه حفظ سلامت دستگاه گوارش كمك ميكند. داشتن رژيميكه ميزان فيبر آن بالا و چربي آن پايين باشد، احتمال ابتلا به سرطان كولون و ركتوم را ميكاهد. ميزان مصرف فيبر در جوامع امريكايي 11 گرم در روز ميباشد كه به توصيه انستيتو بينالمللي سرطان NCI اين ميزان بايد به 30 ـ 20 گرم در روز افزايش يابد. NCI مصرف بيش از 35 گرم فيبر در روز را توصيه نميكند زيرا مصرف بيش از اين ميزان ميتواند اثرات نامطلوبي به وجود آورد.
براي يافتن فيبر مورد نياز، به جاي مكملهاي فيبري مصنوعي، از منابع غذايي غني از فيبر استفاده كنيد. به اين منظور انواع نان ها، ماكارونيها و غلات تصفيه نشده را در رژيم خود بگنجانيد. سعي كنيد مصرف محصولاتي كه از آردهاي تصفيه شده ساخته ميشوند را كم كنيد.
سيب درختي، هلو، گلابي و حتي سيبزميني را با پوست و محصولاتي كه از آردهاي تصفيه شده ساخته ميشوند را كم مصرف كنيد. لوبيا و نخود پخته منابع بسيار خوبي از فيبر هستند. غذاهاي پرفيبر معمولا چربي پاييني دارند.
ـ در رژيم غذايي روزانه خود تا حد امكان از گوشتهاي كم چرب استفاده كنيد. قبل از اين كه گوشت را بپزيد تمام چربيهاي قابل رويت آن را جدا كنيد و دور بريزيد و اگر چربي باقي ماند، قبل از خوردن آن را جدا كنيد. مصرف ماهي را افزايش دهيد. گوشت سفيد را به جاي گوشت قرمز استفاده كرده و قبل از پخت، پوست و چربي آن را جدا كنيد.
ـ ميوهها و سبزيها را جايگزين تنقلات سرخشده و پرچرب كنيد.
ـ به جاي مواد لبني پرچرب (شير كامل، خامه، سرشير و…) از محصولات لبني كمچربي استفاده كنيد. اين گروه از مواد غذايي منابع خوبي از پروتئين، ويتامينها و مينرالها (مواد معدني) به ويژه كلسيم هستند كه براي حفظ سلامت فرد مفيد ميباشند.
ـ مصرف غذاهاي حاوي ويتامينA ، بتاكاروتن و ويتامينC احتمال ابتلا به سرطانها را كاهش ميدهند. ميوهها و سبزيهاي زيادي وجود دارند كه داراي مواد فوق ميباشند. سعي كنيد در رژيم غذايي روزانه خود از سبزيهاي برگي شكل سبز تيره، زرد و نارنجي و ميوهها بويژه مركبات استفاده كنيد.
ـ سبزيهاي خانواده كلم اغلب كاهش دهنده احتمال ابتلا به انواع سرطانها هستند. اين سبزيها منابع خوبي از فيبر، ويتامينها و مينرالها ميباشند. از اين خانواده ميتوان به كلم چيني، كلم بروكلي، كلم بروكسل، كلم پيچ، گلكلم و كلمقمري اشاره كرد.
تغيير عادات غذايي
ـ لزومي ندارد كه شما براي حفاظت خود در مقابل حمله سرطان، غذاهايي را كه دوست داريد كنار بگذاريد. به جاي آن سعي كنيد در اغلب موارد غذاهايي را انتخاب كنيد كه احتمال ابتلا به سرطان را كاهش ميدهند و مصرف غذاهايي را كه احتمال بروز سرطان را افزايش ميدهند محدود كنيد.
ـ سعي نكنيد كه عادات غذايي خود را يك شبه تغيير دهيد. ميوهها و سبزيها را به تدريج و در طول يك دوره چند هفتهاي به رژيم خود اضافه كنيد.
ـ سعي كنيد هر بار كه به خريد ميرويد يكي از مواد غذايي پرچرب را با مشابه كمچرب آن جايگزين كنيد.
ـ به جاي مواد غذايي كه از آردهاي تصفيه شده و غلات فرآينده شده درست شدهاند مانند نانهاي سفيد، از محصولاتي با آرد كامل و غلات كامل استفاده كنيد.
ـ از روشهايي براي پخت غذا استفاده كنيد كه نيازي به افزودن روغن نداشته باشد. مانند تنوري كردن، بخارپز كردن و آبپزكردن.
ـ در روشهايي مانند كبابكردن و بريانكردن از تماس غذا با دود جلوگيري كنيد. تماس غذا با دود ميتواند منجر به توليد مواد سرطانزا در غذا شود.
ـ سعي كنيد غذا را قبل از كباب يا بريان كردن در فويل بپيچيد و آن را از منبع حرارتي دور نگهداريد تا مدت زمان پخت طولانيتر شود.
ـ سعي كنيد با توجه به برچسب غذاها و ميزان چربي، كالري و فيبر در آنها، براي هر روز خود يك برنامه غذايي تنظيم كنيد
سرطان استخوان
اسکلت انسان را استخوان , که جسم جامدي است تشکيل مي دهد و به شکلهاي گوناگون در بخشهاي مختلف بدن قرار دارد . بخش بيروني استخوان بسيار سفت و سخت و مرکب از املاح معدني و مواد آلي است . سرطان استخوان از سنين شيرخوارگي تا سالمندي مي تواند ايجاد شود و سبب فلج عضو و يا مرگ فرد مبتلا شود . سرطان استخوان به سارکوم Sarcome نيز شهرت دارد و در تمام دنيا شايع است . سرطانهاي ديگر بدن از جمله سرطان پستان ، ريه ، پروستات ، تيروئيد و کليه ها نيز قادرند به استخوانها منتقل شده و آن را تخريب کنند .
علل :
ارث و عوامل ژنتيک ، تماس با اشعه و ترکيبات هسته اي ، علل ناشناخته .
علائم :
درد استخوان ، برآمدگي در محل استخوان ، گرم شدن ناحيه تورم ، نازک شدن جدار استخوان و خوردگي استخوان ، کم خوني و ضعف عمومي ، براق شدن پوست در سطح تومور .
تشخيص:
راديولوژي ، سي تي اسکن ، MRI، اسکن هسته اي ، تستهاي اختصاصي و آزمايشگاهي ، بيوپسي از تومور .
درمان :
جراحي ، شيمي درماني ، اشعه درماني .
پيشگيري :
عدم تماس با ترکيبات راديواکتيو و هسته اي . در صورتي که استعداد ژنتيکي وجود داشته باشد انجام آزمايشات طبي در هر 6 ماه توصيه مي شود .
سرطان مری
مري لوله درازي است بين ستون فقرات و جناغ که در دنباله حلق قرار دارد و معده را با حلق مربوط مي سازد ؛ و سرطان آن ، پنجمين سرطان شايع در دنياست که بيشتر در مردان رخ مي دهد . متاسفانه به دليل تشخيص دير هنگام سرطان مري ، اکثرا مرگ زا و کشنده است .
اين نوع سرطان در کمربندي از آسيا ، شمال ايران ( گرگان ، ترکمن صحرا ، هشتپر ) حول کشورهاي چين ، جمهوريهاي آسيايي شوروي سابق ، مغولستان – شايعتر است .
تومورهاي مري دو نوع خوش خيم و بدخيم هستند . در شهرهاي شمالي ايران به دليل استفاده مکرر از غذاهاي نمک دار براي تمام وعده هاي ناهار يا شام استعداد و آمادگي بيشتر به سرطان مري را دارند.
علل :
سيگار کشيدن و استعمال ساير فراورده هاي دخاني ، ترياک کشيدن ، نوشيدن مشروبات الکلي ، نوشيدن چاي داغ ، از عوامل بروز اين سرطان است . از ديگر عوامل مي توان مصرف ماهي دودي ، اغذيه نمک سود مانند کلم شور و خيارشور به مقادير زياد در طي سال ، ماهي شور ، ترشي جات ، سموم قارچها ، کمبودهاي ويتاميني ، املاح و ترکبيات معدني و شيميايي و علل ناشناخته را نام برد .
علائم باليني:
اختلال بلع ، درد زير جناغ ، بي اشتهايي ، کاهش وزن ، خشونت صدا ، خونريزيهاي پنهان گوارشي ، درد ، عفونتهاي مکرر ريوي .
تشخيص :
راديوگرافي با بلع باريم ( ماده حاجب ) ، آندوسکوپي ، نمونه برداري .
درمان :
جراحي ، شيمي درماني و اشعه درماني .
پيشگيري:
بهترين راه پيشگيري از سرطان مري ، عدم استعمال دخانيت و پرهيز از ترياک ، خودداري از نوشيدن مشروبات الکلي و چاي داغ و خوراکيهاي نمک سود است . افرادي که در بلع غذاهاي جامد دچار مشکل باشند ، اما مايعات را به آساني مي توانند بخورند بايد به پزشک مراجعه کنند .
سرطان کبد (جگر)چیست؟
بزرگترين غده بدن که زير ديافراگم ، در پهلوي راست قراردارد وضمن درست کردن صفرا ، موادغذايي سه گانه (قندها ، چربيها ، پروتوئينها ) را جذب مي کند و آنها را تغييرشکل مي دهد. وبراي تغذيه ي سلولها آماده ميسازد .
سرطان کبد ( جگر سياه ) بيشتر در مردان رخ مي دهد و در کشورهايي چون آفريقا ، چين، ژاپن و جنوب شرقي آسيا بسيار شايع بوده و يکي از علل عمده مرگ ومير محسوب مي شود . سرطانهاي ديگر اعضاي بدن از جمله معده ، پانکراس ، روده بزرگ ، ريه ، دهان و مثانه همگي مي توانند به کبد منتقل شوند . و نوعي سرطان ثانويه ايجاد کنند .
علل:
سابقه هپاتيت Bبه صورت مزمن ، برخي قرصهاي هورموني ، آرسنيک ، انگل شيستوميازيس ( که در استان خوزستان شايع است ) وکرم هاي نواري وپهن وبرخي علل ناشناخته ي ديگر.
علائم باليني:
درد ناحيه راست شکم ، بي اشتهايي ، کاهش وزن ،اتساع شکم ، لمس توده اي بزرگ در شکم ، يرقان ،
اختلالات متابوليک و داخلي .
تشخيص:
با بررسي آزمايشگاهي اختصاصي و سي تي اسکن ، را ديولوژي ، MRIو نمونه برداري سوزني مي توان
به تشخيص سرطان کبد دست يافت .
درمان:
با جراحي ، شيمي درماني ، پرتو درماني ، پيوند کبد مي توان تا حدي به درمان نزديک شد اما متاسفانه اکثرا مبتلايان به اين بيماري در کمتر از 6 ماه جان مي سپارند .
پيشگيري:
بهترين راه پيشگيري از بروز سرطان کبد عدم مصرف ترکبيات الکلي و داروهاي تخريب کننده ي کبد و رعايت بهداشت از نظر انگلهاي بيماري زا است . افراد مبتلا به عفونت مزمن هپاتيت Bبايد مراقبتهاي پزشکي اختصاصي را هرچند ماه انجام دهند .
سرطان پانکراس
لوزالمعده غده بزرگ سرخ رنگ خوشه مانندي است که نزديک معده قرار دارد و سرطان آن يکي از کشنده ترين سرطانها است . از آنجا که به سختي مي توان اين سرطان را در مراحل اوليه تشخيص داد ، در زمان تشخيص آن ، به زندگي چندان اميدي نيست ، بنابراين بايد عوامل بروز بيماري را شناخت و به پيشگيري آن پرداخت . هورمون انسولين و بيکربنات از اين غده ترشح مي شود .
علل :
استعمال دخانيات ، ديابت قندي ، ازدياد سن ، مصرف زياد پروتئينهاي حيواني و چرب ، مصرف زياد قهوه و سابقه مزمن عفونت پانکراس .
علائم باليني :
درد و سوزش سردل ، کاهش وزن ، درد پشت ، بي اشتهايي ، تهوع ، استفراغ ، يرقان ، آشفتگيهاي هيجاني .
تشخيص :
آزمايش خون ، تستهاي اختصاصي توموري ، سونوگرافي ، سي تي اسکن ، آرتريوگرافي ، ERCP، بيوپسي سوزني ( نمونه برداري با سوزنهاي ظريف ) .
درمان :
هر چند در بيش از 90 درصد موارد حتي جراحي و شيمي درماني و اشعه درماني نيز کارساز نيستند اما اگر به صورت اتفاقي و زود هنگام تشخيص داده شود اميد به زندگي مجدد هست .
پيشگيري :
عدم استعمال دخانيت از مهمترين راههاي پيشگيري است . پرهيز از مصرف غذاهاي گوشتي و چرب را نيز بايد مد نظر داشت . با تحت درمان بودن دقيق بيماران ديابتي و انجام آزمايشات چکاپ مداوم نيز مي توان اميد به پيشگيري از بروز اين سرطان را داشت .
آزمایشگاه پاتوبیولوژی سپند
دیدگاه خود را درج کنید