1- هدف:
آزمایش PPD
هدف از تدوین این دستورالعمل، تشریح روند انجام آزمایش PPD در این آزمایشگاه می باشد.
2 – دامنه کاربرد:
این دستورالعمل در بخش نمونه برداری برای انجام آزمایش PPD کاربرد دارد.
3 – مسئولیت اجرا:
مسئوليت نظارت بر اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده سوپروایزر می باشد .
مسئوليت اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده کلیه پرسنل نمونه برداری می باشد .
شرح دستورالعمل
4 – تعاریف
PPD: Purified Protein Derivative (پروتئین تصفیه شده توبرکولین)
توبرکولین: آنتی ژن های پروتئین های باسیل کخ می باشد که از کشت باسیل در محیط مایع بدست می آید.
• عنوان آزمایش
تست PPD، تست توبرکولین (Tberculin skin test)، تست مانتو (mantoux test)
• اصول انجام آزمایش
تست توبرکولین: برای بررسی احتمال تماس شخص با باسیل میکروباکتریوم توبرکلوزیس (باسیل کخ) مولد بیماری سل انجام می شود. این تست همچنین برای بررسی وضعیت ایمنی سلولی (Cell mediated Immunity) افراد در بیماریهای کمبود ایمنی صورت می گیرد. این تست جزو تست های پوستی نوع تاخیری (Delayed type skin reaction) می باشد که وضعیت ایمنی سلولار یک فرد را نسبت به یک میکروب و یا یک بیماری بررسی می کنند. مدت زمانی که این دسته واکنشهای پوستی پس از تزریق یک آنتی ژن محلول به حداکثر خود می رسد معمولأ بین 48 تا 72 ساعت است. (. مدت زمانی که این دسته واکنشهای پوستی پس از تزریق یک آنتی ژن غیرمحلول و یا Particulate به حداکثر خود می رسد معمولأ بین 21 تا 28 روز است که به آن واکنش گره ای و یا Nodular reaction می گویند).
5 – شرایط نمونه :
• حداقل مقدار نمونه : ندارد
• نوع نمونه : ندارد
• شرایط نمونه برداری : ندارد
• شرایط نگهداری و پایداری: ندارد
• شرایط رد یا قبول نمونه : ندارد
6- مواد ، لوازم و تجهیزات
آنتی ژن PPD تهیه شده در موسسه رازی حصارک و یا نمونه های مشابه خارجی پنبه
الکل 70%
•معرفهای لازم :الکل اتانل 70%که در صورت از استفاده از الکل اتانل 96% cc, 222اب مقطر را به یک شیشه ( cc600 )اتانل اضافه کنید در صورت استفاده ار اتانل 90 درصد cc 171اب مقطر را به cc 600 اتانل 90درصد اضافه نمایید.
7-روش انجام آزمایش:
1- بهترین محل جهت انجام تست ، سطح پوست 10سانتیمتر زیرآرنج میباشد.
2- محل را با الکل 70 درجه ضدعفونی کرده بگذارید خشک شود.
3- درپوش ویال را نیز با الکل 70 درجه ضدعفونی کرده بگذارید خشک شود.
4- باسرنگ انسولین 10 واحد (0.1سی سی معادل 5 واحد ITU) بصورت اینترادرمال با واردکردن سرسوزن درسطحی ترین لایه پوست بصورتی که سوراخ سرسوزن به سمت بالا باشد تزریق انجام شود.هنگام خارج کردن سرسوزن بهتر است به صورت دورانی آن را خارج کرد.
5- با انجام عمل تزریق باید برآمدگی پوست به اندازه یک عدس ایجاد شود.
6- درصورت عدم ایجاد برآمدگی ، تزریق ارزشی ندارد وباید تکرار شود.
7- محل تزریق نیاز به پانسمان ندارد ومحلول جذب میگردد.
(باخودکار پیرامون محل تزریق را مشخص می کنیم).
8- به بیمار توصیه میشود 72 – 48 ساعت بعد برای قرائت تست به آزمایشگاه مراجعه کند ودراین مدت از تحریک محل تزریق (خاراندن ویا لیف کشیدن ) خودداری نماید.
• کالیبراسیون:
ندارد
8- کنترل کیفیت :
با توجه به نوع تست، کنترل کیفیت ندارد.
9- نحوه محاسبه نتایج در روش های کمی :
ندارد
10- محدوده مرجع (Reference Interval) :
به تفسیر مراجعه شود
11- محدوده قابل اندازه گیری Reportable Range :
به تفسیر مراجعه شود
12- محدوده هشدار یا مقادیر بحرانی :
به تفسیر مراجعه شود
• • ملاحظات ایمنی:
کلیه اقدامات ایمنی مربوط به بخش نمونه گیری رعایت شود.
13- ویژگی های آنالیتیک (خصوصیات و کارآیی آزمایش):
ندارد
14- محدودیت های انجام آزمایش (منابع بالقوه تغییر پذیری) :
موارد منفی کاذب :
1- خراب شدن محلول در اثر نگهداری نا مناسب ویال یا الودگی باکتریال
2- 4هفته پس از عفونتهای ویروسی یا واکسیناسیون با ویروسهای زنده
3- سوء تغذیه شدید یا تجویز کوتیکواستروئیدها
4- تزریق ساب کوتانئوس محلول
گاهی این تست بطور کاذب منفی می شود علل آن عبارتند از
الف: عواملی که مربوط به فرد آزمایش شونده می باشد
1- عفونتها (ویروسی مثل سرخک ، اوریون ، آبله مرغان یا باکتریائی مثل سالمونلوز ، بروسلوز ، جذام ، سیاه سرفه ، سیفلیس و سل پیشرفته و یا قارچی مثل بلاستومایکوزیس که در تمام این موارد آنرژی ایجاد می شود)
2- واکسیناسیون با ویروسهای زنده مانند سرخک ، اوریون و پولیومیلیت. معمولأ چند روز پس از واکسیناسیون با ویروسهای زنده یک وضعیت آنرژی Anergy و یا کاهش و یا عدم پاسخ سیستم ایمنی به آنتی ژنها مانند توبرکولین ایجاد شده و تا چندین هفته ادامه می یابد. (مگر اینکه تست توبرکولین همزمان انجام شده باشد چرا که آنرژی بعد از سه روز ایجاد می شود)
3- اختلال متابولیکی مثل نارسائی مزمن کلیه
4- عوامل تغذیه ای مثل فقر شدید غذائی بخصوص مواد پروتئینی وجود داشته باشد.
5- بیماریهای سیستم لنفاوی مثل هوچکین ، لنفوما ، لوسمی لنفوسیتیک
6- استفاده از داروهای کورتیکواستروئید
7- بچه های کمتر از 6 ماه و افراد مسن به دلیل ضعف سیستم ایمنی سلولار
ب: عوامل مربوط به مایع توبرکولین (خراب شدن آن بعلت عدم نگهداری در تاریکی و یا یخچال و یا یخ زدن آن)
ج: عوامل مربوط به تزریق مایع توبرکولین (تزریق کمتر از مقدار لازم ، تزریق عمقی ، ماندن طولانی توبرکولین در سرنگ پس از کشیدن آن)
د: عوامل مربوط بخ خواندن و گزارش کردن (مثل نداشتن تجربه کافی در خواندن تست و یا خطاهای گزارشی)
15- اقدامات بعدی دربرخورد با نتایج غیر طبیعی :
مطابق دستورالعمل برخورد با موارد بحرانی، توسط سوپروایزر اطلاع رسانی لازم صورت می پذیرد.
16- عوامل مداخله گر :
• تداخلات دارویی :
اگر بیش از 5 واحد بین المللی توبرکولین تزریق شد ، ممکن است بعلت تماس قبلی شخص با مایکوباکتریومهای آتیپیکال (Atypical Mycobacteria) تست بطور کاذب مثبت شود.
17- چگونگی تفسیر نتایج :
1- اندازه گیری سفتی (Induration) محل با خطکش بصورت عمود بر محور بازو بصورت میلیمتر گزارش می کنیم
2- اندازه گیری قرمزی ((Erythema محل اگر بیش از 10 میلیمتر باشد.
3- در صورت وجود قرمزی بدون سفتی ممکن است تزریق عمیق انجام شده باشد و بایستی تست تکرار گردد.
نتیجه مثبت : سفتی اندازه گیری شده 10 میلیمتر یا بیشتر نشان دهنده حساسیت به توبرکولو پروتئین است ودلالت بر عفونت اخیر یا قدیمی به باسیل سل دارد.(نه ضرورتا بیماری فعال) حدود 8-6 هفته پس از ورود باسیل سل و یا واکسیناسیون ب. ث. ژ این تست مثبت می شود. البته مثبت شدن تست توبرکولین بعد از واکسیناسیون ب. ث. ژ صد در صد نمی باشد. و واکنش مثبت تست پس از واکسیناسیون معمولأ خیلی شدید
نیست و حداکثر به 15-10 میلی متر می رسد. و حساسیت به توبرکولین در افراد واکسینه مادام العمر نمی باشد.
نتیجه مشکوک : سفتی بین 9-5 میلیمتر
نتیجه منفی : سفتی اندازه گیری شده 5 میلیمتر یا کمترکه نشان دهنده عدم حساسیت به توبرکولو پروتئین است وعفونت توبرکولوز رد میشود. یعنی این شخص هیچگونه تماسی با میکروب سل و یا واکسن ب. ث. ژ نداشته است.
• موارد افزایش:
اگر بیش از 5 واحد بین المللی توبرکولین تزریق شد ، ممکن است بعلت تماس قبلی شخص با مایکوباکتریومهای آتیپیکال (Atypical Mycobacteria) تست بطور کاذب مثبت شود.
• موارد کاهش:
ندارد
18- سایر موارد :
ندارد
19- مدارک مرتبط
دفتر ثبت نتایج تست BT
20 – مراجع و ضمائم
1- پرویز پاکزاد. اصول و تفسیر آزمایشهای سرولوژی بالینی. 1369
دیدگاه خود را درج کنید