معرفي تومور ماركر بصورت كلي

معرفي تومور ماركر بصورت كلي
تومور مارکرها معمولا موادی از جنس پروتیئن هستند که در بدن و در پاسخ به رشد سرطان و یا توسط خود بافت سرطانی ساخته و معمولا در خون یا ادرار یافت می شوند.تومور مارکرها می توانند محصول خود سلولهای سرطانی یا سلولهای بدن در پاسخ به سرطان یا سایر شرایط باشند.انواع گوناگونی از تومور مارکرها وجود دارند. بعضی دارای ویژگی بوده و فقط در یک نوع منفرد از سرطان دیده می شوند در حالی که گروهی دیگر می توانند در انواع متعددی از سرطانها یافت شوند.
ذکر این نکته الزامی است که تومور مارکرها به خودی خود تشخیصی نیستند و تشخیص قطعی سرطان با دیدن نمونه بافت سرطانی در زیر میکروسکوپ توسط پاتولوژیست صورت می گیرد.

با این وجود تومور مارکرها اطلاعاتی به ما می دهند که از انها می توان به طرق زیر استفاده کرد:
۱ غربالگری
غربالگری یا screening توسط تومور مارکرها به معنای جست و جوی سرطان در افرادی است که علایمی از بیماری را ندارند.
۲)کمک به تشخیص
از تومور مارکر ها معمولا برای تشخیص سرطان استفاده نمی شود و در اکثر موارد سرطان فقط با نمونه بیوپسی تشخیص داده می شود.از تومور مارکرها می توان برای تشخیص منشا سرطان پخش شده در بدن که منشا اولیه ان معلوم نیست کمک گرفت.
۳) تعیین مرحله (stage)
در بیمار مبتلا به سرطان از میزان بالا بودن تومور مارکرها می توان برای کمک به تعیین این که سرطان به چه میزان به سایر بافت ها و اعضا گسترش یافته است استفاده کرد.
۴) تعیین پیش اگهی
بعضی انواع سرطان نسبت به بقیه سریعتر رشد کرده و منتشر می شوند .حتی در یک نوع سرطان مثل سرطان سینه ،بعضی نسبت به بقیه بیشتر رشد کرده و منتشر می شوند یا ممکن است پاسخ کمتر یا بیشتری به درمانهای خاصی داشته باشند . بعضی از تومور مارکرهای جدیدتر به تعیین احتمال مهاجم بودن سرطان بیمار یا پاسخ احتمالی به داروهای خاص کمک می کنند.
۵) راهنمای درمان
بعضی از تومور مارکرها تعیین کننده دستورالعمل درمان خواهند بود.
۶) پایش درمان
اگر یک تومور مارکر برای نوع خاصی از سرطان در دسترس باشد برای تعیین کار امد بودن درمان راحت تر این است که به جای تکرار CXR و..هزینه کمتری خواهد داشت.
۷) تعیین عود
به طور معمول یکی از بیشترین استفاده از تومور مارکرها برای پایش عود سرطان خواهد بود.
درخواست تومور ماركرهاي متعدد مي‌تواند باعث افزايش حساسيت و ويژگي تومور ماركرها در تشخيص بيماري شود. به عنوان مثال درخواست همزمان CA 15-3، CA 19-9 و CA 125 الگوهايي را نشان مي‌دهد كه به تشخيص بدخيمي كمك مي‌كنند.

ساختار شيميايي تومور ماركرca125
يك آنتي‌ژن تغيير يافته با منشاء سلول‌هاي جنيني مولرين (Mullerian) است. اين آنتي‌ژن، ساختمان گليكوپروتئيني شبه موسيني داشته و وزن ملكولي آن بيشتر از 200 كيلو دالتون است. CA 125 جزء ماركرهاي اصلي در اندومتريوزيس و تومورهاي غير موسيني تخمدان است. افزايش CA 125 در 80% تومورهاي غير موسيني تخمدان و در تمام شكل‌هاي سروز، اندومتريال، Clear Cell و تمايز نيافتة سرطان تخمدان ديده مي‌شود اما در تومورهاي موسيني تخمدان هيچ‌گونه افزايشي نمي‌يابد.
ارزش تشخيصي و سرطان هاي مربوطه
1) CA 125 به همراه اولتراسونوگرافي براي غربال‌گري سرطان تخمدان استفاده مي‌شود. وجود مقادير بالاي CA 125 بعد از درمان بيماري و طي دوره‌هاي شيمي‌درماني نشان‌دهندة وجود كلون‌هاي پايداري از بافت‌هاي توموري است.
سطح اين تومور ماركر در موارد زير نيز افزايش دارد:
2) 1% زنان سالم،
3) در 5% از اختلالات زنانگي خوش‌خيم همچون بيماري‌هاي التهابي لگن (PID)،
4) در 16% زناني كه در سه ماهة اول حاملگي قرار دارند،
5) در 25% از اختلالات غير زنانگي مثل سرطان‌هاي دستگاه گوارش (پانكراس، كبد و…) و سرطان پستان،
6) درصد بالايي از بيماري‌هاي پيشرفته مثل آدنوكارسينوماي سرويكس، اندومتريوم، لولة فالوپ و كارسينوم رحم،
7) درصد بالايي از Benign Endometriotic Adnexal Cysts، 8- 45%
8) زنان مبتلاء به تومورهاي تروفوبلاستيك،
9) 40% زنان مبتلاء به سندرم غير هوچكين،
10) عفونت و يا التهاب پردة پلور،
11) عفونت و يا التهاب پريتونئوم (مثل پانكراتيت، سروز نكروز شديد كبدي و…)،
12) نارسايي كليه و ليوميوم رحم.
اندومتريوز و قاعدگي
كاربرد CA 125 در اندومتريوز: سطح سرمي CA 125 در اندومتريوزيس بسيار خفيف تا خفيف، نرمال است. اما در اندومتريوزيس متوسط تا شديد سطح آن افزايش مي‌يابد. در افراد نرمال در فاز خارج از قاعدگي بدون داشتن اندومتريوزيس، سطح CA 125 حدود U/ml 8-2 است. اما در افرادي كه مبتلاء به اندومتريوزيس بسيار خفيف تا خفيف هستند، سطح CA 125 حدود U/ml 95-13 است. ويژگي اين تست براي تشخيص اندومتريوزيس حدود 80% و حساسيت آن حدود 66% است. اگر نسبت اين تست در فاز menstrual به فاز follicular بيشتر از 5/1 باشد حساس‌ترين ماركر باري تشخيص اندومتريوزيس است.
پيشنهاد استفاده كاربرد نميه عمر Upper limit ماركر

P.M Ovary 4-5 d 35 u/l CA 125

S = Screening M= Manitoring D=Diagnisis P=Prognosis

آندومتريوز و ليوميوم

مارکرهاي توموري
1- CA 125
2- CA19.9
بالاخص CA125 اغلب در انتهاي فازلوتئال و دوران قاعدگي در بيماران آندومتريوز افزايش مي‌يابد. از اين مارکر نمي‌توان براي تشخيص استفاده نمود، بلکه براي بررسي نتايج درمان بعد از شروع، به عنوان اسکرين تست قابل اعتماد نيست.
ديگر حالاتي که CA 125 افزايش مي‌يابد.
1- PID
2- ادنوميوز
3- قاعدگي
4- حاملگي
5- سرطان تخمدان با منشاء اپيتليومي
6- پانکراتيت
7- بيماري مزمن کبدي
85% بيماران با درد لگني و آندومتريوز CA125 بيش از16u/ml دارند. در صورتي که درنبود آندومتريوز و فقط درد لگني اين مقدارکمي تا 6% افزايش مي‌يابد.
افزايش غلظت‌, CA 125 به طور اختصاصي مربوط به وجود کيست آندومتريوز و آندومتريوز عمقي است.
داپلر سونوگرافي همراه با CA125 ممکن است يک عامل ارزشيابي کننده دربررسي و تشخيص آندومتريوز وآندومتريوماي تخمدان باشد .

سرطان اپی تليال تخمدان
سرطان اپی تليال تخمدان بيماريي است که در آن سلولهای سرطانی ( بدخيم ) در بافتهای پوشاننده تخمدان شکل می گيرند .
* کشف سرطان تخمدان در مراحل اوليه تشکيل آن بدليل عدم وجود علائم بالينی مشکل است *
برخی زنان که در مراحل اوليه ابتلاء به سرطان تخمدان قرار دارند علائمی نظير ناراحتيهای مبهم معدی – روده ای ، احساس فشاردر ناحيه لگن ، درد ، تورم شکم و تنگي نفس دارند ، در اکثر مواقع يا علامت بالينی وجود ندارد و ياخيلی خفيف می باشد . معمولا هنگامی که علائم بالينی ظاهر می شوند ِ بيماری در مراحل پيشرفته قرار گرفته است . اگر سرطان تخمدان در مراحل ابتدايی شناسايی شود . اکثر بيماران می توانند به شفای کامل اميدوار باشند خانمهای مبتلا به سرطان تخمدان در هر مرحله ای که باشند بايد در آزمونهای تحقيقاتی بالينی شرکت داده شوند .
روش هاي سنجش
روش هاي اندازه گيري CA125عبارتند از ׃ CLIA,ELISA,IRMA
كه آزمايش بر روي نونه بيو لوژيكي (سرم)انجام مي شود.