فیبرینوژن

فیبرینوژن
هدف از تدوین این دستورالعمل تشریح روند انجام آزمایش فیبرینوژن میباشد.
2- دامنه کاربرد:
این دستورالعمل در واحد هماتولوژی برای انجام آزمایش فیبرینوژن بر روی نمونه پلاسما کاربرد دارد.
3- مسئولیت اجرا:

مسئولیت نظارت بر اجرای صحیح این دستورالعمل برعهده مسئول کنترل کیفیت و سوپروایزر میباشد.
مسئولیت اجرای صحیح این دستورالعمل برعهده مسئول واحد هماتولوژی میباشد.
4- تعاریف:
فیبرینوژن برای مکانیسم تشکیل لخته خونی ضروری بوده و قسمتی از راه مشترک سیستم انعقادی را تشکیل میدهد که اندازه گیری کمی فیبرینوژن پلاسما براساس متد Clauss (روش انعقادی) میباشد.
فیبرینوژن از اجزاء پروتئینی خون است که در انعقادخون و تشکیل لخته نقش اساسی ایفا میکند. بههنگام خونریزی یا انعقاد داخل عروقی خودبهخود، تحت تأثیر فاکتورهای انعقادی داخلی و خارجی (مسیرهای انعقادی) در یک سیستم آبشاری، نهایتاً پروترومبین به ترومبین تبدیل و فیبرینوژن به فیبرین تبدیل میگردد که مانند یک شبکه توری گلبول را در خود نگه داشته لخته نهایی را ایجاد میکند.
اندازهگیری فیبرینوژن در بررسی اختلالات انعقادی، انعقاد داخل عروقی (کواگولوپاتی)، بیماریهای التهابی مانند آرتریت روماتوئید، گلومرولونفریت، سکته مغزی، نکروز بافتی، بیماریهای عروق قلب و مغز، کارسینوم پیشرفته و غیره کاربرد دارد. در سوءتغذیه و بیماریهایکبدی نیز اختلالات فیبرینوژن مشاهده میشود.
عنوان آزمایش:
اندازهگیری فیبرینوژن پلاسما
اصول انجام آزمایش:
اندازهگیری با متد Clauss انجام میشود که براساس اندازهگیری زمان انعقاد پلاسما رقیق شده در حضور مقادیر زیاد ترومبین میباشد در این روش غلظت کم فیبرینوژن رابطه متناسب و معکوس با زمان انعقاد پیدا میکند.
5- شرایط نمونه:
حداقل مقدار نمونه 200 میکرولیتر میباشد.
نوع نمونه:
خون حاوی ضد انعقاد سیتراته با درب آبی (9حجم خون و یک حجم سیترات 3.2%)
شرایط نمونهبرداری:
بهتراست نمونهگیری در زمان ناشتابودن بیمار انجام شود.
شرایط نگهداری و پایداری:
پلاسمای حاصل از سانتریفوژ خون سیتراته که باید ظرف یک ساعت بعد از جمعآوری نمونه (ترجیحاً بلافاصله) سانتریفوژ شده (بهمدت 15دقیقه در دور 1500g) جدا گردد و آزمایش باید حداکثر 4-3 ساعت بعد از جمعآوری خون انجام گردد. و تا زمان انجام آزمایش در دمای c8-2 نگهداری میشود.
معرف شماره 1 (بافر رقیقکننده) تا زمان انقضای قید شده بر روی برچسب آن پایدار است.
معرف شماره 2 بهصورت لیوفیلیزه میباشد و بههمینصورت نیز تا زمان انقضای قید شده بر روی برچسب آن در دمای c°8-2 پایدار است. بعد از Reconstitute (اضافه کردن آب مقطر طبق میزان ذکر شده روی برچسب آن) تا 1 ماه در c° 20 – پایدار است.
شرایط رد یا قبول نمونه:
لیمپیک بودن پلاسما زیرا تشخیص لخته یا رشتههای نازک فیبرین را مشکل میسازد.
همولیز واضح نمونه- لخته بودن نمونه- جمعآوری نمونه با ضد انعقاد غیر سیتراته.
6- مواد و لوازم تجهیزات:
سمپلر- سرسمپلر- دستگاه کوآگولامتر – لوله آزمایش پلاستیکی- کیت اندازهگیری فیبرینوژن
7- روش انجام آزمایش:
ابتدا معرفها را آماده مینماییم که شامل 2 معرف است.
معرف شماره 1 (بافر رقیقکننده با PH=7.35)
معرف شماره 2 به صورت لیوفیلیزه میباشد که لازم است با اضافهکردن ./1 میلی لیتر آب مقطر از حالت لیوفیلیزه خارج میشود که لازم است به چند نکته توجه شود:
• هنگام بازکردن درپوش پلاستیکی ویال دقت کنید هیچ قسمتی از محتویات آن خارج نشود.
• از تکان دادن شدید ویال برای حلکردن محتویات آن جداً خودداری کنید و مطمئن شوید محتویات ویال کاملاً حل شده باشد.
باتوجه به اینکه معرف شماره2 پس از اضافهکردن آب مقطر تا مدت معینی پایدار است لازم است تاریخ و زمان ساخت آن بر روی برچسب نوشته شود.
• توجهکنید ترومبین خاصیت چسبندگی دارد و از این رو بههیچ وجه نباید معرف شماره 2 را در ظروف شیشهای به غیر از ویال اصلی آن نگهداری نمود نگهداری در لوله پلاستیکی یا میکروتیوپ بلامانع است.
• نیم ساعت قبل از انجام آزمایش تمام معرفها را از یخچال خارج کنید تا دمای آن به دمای آزمایشگاه برسد.
1. رقیقسازی نمونه 0.lمیلی لیتر یا 100میکرولیتر < از پلاسما برداشته و با 0.9 میلی لیتر یا 900 میکرولیتر < از معرف شماره 1 به آن اضافه کرده و مخلوط میکنیم.
2. 200 میکرولیتر< یا 0.2 میلی لیتر از پلاسمای رقیقشده را به یک لوله شیشهای منتقل کرده و به مدت 2 دقیقه در بنماری 37c° انکوبه میکنیم.
3. تشکیل لخته: معرف شماره 2 باید در تمام طول آزمایش در دمای آزمایشگاه باشد بههیچوجه نباید در دمای 37c° انکوبه شود پس از گذشت 2 دقیقه از انکوباسیون مقدار 0.1 میلی لیتر از معرف شماره 2 را به پلاسمای رقیقشده اضافه کرده و هم زمان کرونومتر را به کار اندازید و با تکان دادن لوله به جستجو لخته بپردازید به محض دیدن اولین علائم تشکیل لخته و یا رشتههای نازک فیبرین کرونومتر را متوقف کرده و زمان را یادداشت کنید.
دستگاهی

1 پلاسمای رقیق شده بیمار 0.1ml 100لاندا<
2 انکوباسیون در دمای 37 co 2 دقیقه
3 اضافه کردن معرف شماره 2 0.5ml 50 لاندا<

دستی

1 پلاسمای رقیق شده بیمار0.2ml پلاسمای رقیق شده بیمار 200 میکرو لیتر یا 0.2ml
2 انکوباسیون در دمای 37 co 2 دقیقه
3 اضافه کردن معرف شماره 2 0/1ml

8- کنترل کیفیت:
به دستورالعمل کنترل کیفیت آزمایشهای کمی (Quantitative) مراجعه شود .
• دستورالعمل سریع کنترل کیفیت
در هر run جهت کنترل کیفی از Pccc1 (غلظت نرمال) و Pccc2 (غلظت پاتولوژیک) استفاده می شود. اعداد بدست آمده برای هر کنترل در منحنی Levey-jennings نقطه گذاری می گردند. در صورتیکه که قانونی نقض شده باشد با توجه به نوع آن اقدام لازم بعمل می آید. به عنوان مثال اگر قانون مربوط به خطای دقتی باشد (مثل 13S,R4S) بار دیگر کنترل به دستگاه داده می شود. اگر قانون مربوط به خطای سیستماتیک باشد (مثل 22S, 41S, 10X) احتمالا خطا مربوط به کالیبر نبودن تست می باشد. لذا تست را کالیبر کنید. دوباره کنترل را بدهید. در صورتیکه مشکل همچنان باقیست، معرف (کنترل، کالیبراتور، کیتها) و دستگاه را چک کنید. به عنوان مثال: ابتدا کنترل جدیدی تهیه کنید. اگر مشکل رفع نشد کالیبراتور جدیدی تهیه کنید اگر مشکل رفع نشد کیت جدیدی را امتحان کنید. اگر مشکل رفع نشد برنامه های مربوط به عملکرد دستگاه را بررسی کنید. چنانچه به نتیجه نرسیدید با شرکت اکبریه تماس بگیرید و مشکل را مطرح نمایید. چنانچه با عدم همکاری شرکت مذبور روبرو شدید با مسئول فنی موضوع را مطرح کنید.
از پلاسمای کنترل تهیه شده در شرکت مهسایاران و یا سایر مواد مرجع تجاری موجود در بازار میتوان استفاده کرد. در هر run کاری کنترل پلاسما گذاشته شده و در منحنی های Lerey – jenings ثبت شده و طبق قوانین وستگارد با آن عمل شود.

9- نحوه محاسبه نتایج در روشهای کمّی:
پس از بدست آوردن زمان لخته، از روی جدول ضمیمه شده برای هر کیت (که دقت شود Lot No بروشور با Lot No معرف های مورد انقضاء یکی باشد)، میزان واقعی فیبرینوژن را بدست آورید.
10- محدوده مرجع:
بالغین 400-200 mg/dl
نوزادان 300-125
11- محدوده قابل اندازهگیری:
mg/dl 2000-0
12- محدوده هشدار یا مقادیر بحرانی:
ندارد
• ملاحظات ایمنی:
در هنگام کار با نمونهها حتماً از دستکش استفاده شود پس از پایانکار سطوحکاری با محلول ضدعفونی تمیز شود.
13- ویژگی آنالیتیک:
در بروشور ذکر نشده است.
14- محدودیتهای انجام آزمایش:
1. تعداد Hct باید 60-40 % باشد درغیراینصورت از جدول زیر برای اصلاح مقدار فیبرنوژن اندازهگیری شده استفاده نمائید.
%Hct 20 30 40 50 60 70
T 14/1 16/1 18/1 22/1 28/1 370/1

2. کاهش شدید فیبرینوژن باعث خطای بالای اندازهگیری میشود لذا با تغییر رقت اولیه پلاسما بهصورتی که زمان اندازهگیری در محدوده ثانیه 22-7 (حداکثر دقت تست در تشخیص لخته) قرار گیرد مطابق جدول زیر عمل نمائید.
رفت 1:2 1:5 1:10 1:20 1:30
ضریب 2/0 5/0 1 2 3

در این موارد: 2 بار تست انجام می شود و درصورتیکه اختلاف 2 جواب بیشتر از 10% نباشد. میانگین حاصله را گزارش کنید.
3. با اتمام هر سری ساخت، بروشور حاصله نیز غیرقابل استفاده میباشد. لذا برای هر سری ساخت فقط از بروشور داخل همان کیت استفاده کنید. محلولهای کیتهای متفاوت را به هیچ وجه با هم مخلوط نکنید.
4. عدم تناسب نمونه با ضدانعقاد موردنیاز، عدم سانتریفوژ و جداسازی به موقع پلاسما عدم انتقال به لوله پلاستیکی و دمای یخچال، انجام آزمایش دیرتر از 6 ساعت از نمونهگیری، زمان انکوباسیون طولانی، وجود چربی زیاد در نمونه پلاسما، عدم رسیدن دمای معرف به حد اتاق، تکان شدید به ویال معرف یا لوله آزمایش از نتیجه آزمایش اختلال ایجاد میکنند.

15- اقدامات بعدی در برخورد با نتایج غیرطبیعی:
تکرار آزمایش، بررسی سوابق بیمار، بررسی مقدار Hct و پارامترهای CBC
16- عوامل مداخلهگر:
سطح بالای فاکتور رماتوئیدی باعث مثبت کاذب در تست میشود.
هپارین تا ml/2 u در پلاسمای رقیق شده تأثیری در اندازهگیری فیبرینوژن ندارند.
نمونههایی که قبلاً پروسه انعقاد درآن صورت گرفته منجر به کاهش سطح فیبرینوژن میشوند.
17- چگونگی تغییر نتایج:
در مواردی که سطح فیبرینوژن در پلاسما از حداقل محدوده نرمال پائین تر رفته باشد میتوان یکی از حالتهای زیر را درنظر گرفت.
فیبرینولیز- آمبولی حاد ریه- بیماریها و عفونتهای کبدی- کوآگولوپاتی مصرفی حاد- اختلالات مادرزادی فیبرینوژن همچون آفیبرینوژنمیا- هیپوفیبرینوژنمیا و دیس فیبرینوژنمیا- مارگزیدگی- سقط جنین- DIC- واکنشهای انتقال خون – آنمی همولیتیک- سوختگیهای شدید- اکلامپسی- ماکروگلوبولینمیا- تروما- مسمومیت با فنوباربیتال- میلوما- سپتی سمی- که در آنها مقدار فیبرینوژن خون کاهش مییابد.
شیمی درمانی- بیماریهای کلیوی- آرتریواسکلروزیس – هپاتیت- عفونتهای حاد- قاعدگی فیبرینوژن خون را افزایش میدهند.
18- سایر موارد:
عوامل تأثیرگذار: مصرف سیگار، حاملگی، مصرف داروی ضدبارداری خوراکی، استروژنها، داروهای استروئیدی آنابولیزان مثل آندروژنها، آسپارژیناز، فنوباربیتال، والپرویک اسید، استرپتوکیناز و اوروکیناز، مصرف اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 (در رژیم غذائی یا مکمل)، انتقال خون یا ترانسفیوژن خون طی 3-2 ماه قبل از آزمایش ممکناست تأثیرگذار باشد.
اندازهگیری روی پلاسما انجام میگردد. ناشتائی ضروری نیست ولی ارجح است.
19- مدارک مرتبط:
ورک لیست کاری
فرم کنترل کیفیت فیبرینوژن
20- مراجع و ضمائم:
1. کاتالوگ (بروشور) کیت مهسایاران