خون مخفی در مدفوع Occult Blood

خون مخفی در مدفوع Occult Blood
4 – تعاریف
آزمایش خون مخفی جهت کشف هموگلوبین در مدفوع بکار می رود. خون مخفی سرنخ مهمی از وجود اولسر های خونریزی دهنده و یا بیماری های بدخیم دستگاه گوارش می باشد و در تعیین علت آنمی هیپوکروم ناشی از خونریزی مزمن کمک می کند. در افراد طبیعی روزانه کمتر از 2mg هموگلوبین در هر گرم مدفوع دفع می شود ولی تقریبا در تمام بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال میزان دفع هموگلوبین از این مقدار بیشتر است. اکثر استراتژیهای کشف سرطان کولورکتال در مراحل اولیه علاج بر اساس کشف خونریزی از تومور استوارند. سرنوشت هموگلوبین در لومن دستگاه گوارشی به محل خونریزی بستگی دارد. در صورت خونریزی در قسمت های فوقانی دستگاه گوارش و ابتدای کولون، هموگلوبین کاملا هضم و هم (Hem) نیز در اثر عمل باکتری های کولون به پورفیرین تبدیل می گردد. اما خونریزی در ناحیه رکتوسیگموئید با تغییر ناچیز هم همراه است. از این رو تست های مورد استفاده در کشف OB باید بتوانند هم یا پورفیرین های حاصل از آنرا کشف نمایند. در روش های شیمیایی رایج کشف OB از خاصیت شبه پراکسیدازی هم و موارد و موارد رنگزای گوناگونی مانند صمغ گایاک، بنزیدین، ارتوتولیدین و … استفاده می شود. حساسیت این روش ها با یکدیگر متفاوت است ولی عموما قادر به کشف حداقل 5 – 10 ml دفع روزانه خون از مدفوع می باشد.
• عنوان آزمایش
کشف خون مخفی در مدفوع Occult Blood
• اصول انجام آزمایش
مولکول هم به صورت پر اکسیداز عمل می کند و در محیط اسیدی موجب احیای آب اکسیژنه و تولید آب و اکسیژن از آن می گردد. آنگاه از ترکیب اکسیژن با کروموژن محصول آبی متمایل به سبز رنگی بدست می آید. شدت رنگ حاصل به غلظت هموگلوبین بستگی دارد.
5- شرایط نمونه :
• حداقل مقدار نمونه :
1 تا 2 گرم ، حداقل به اندازه یک عدس نمونه لازم است.
• نوع نمونه :
مدفوع
• شرایط نمونه برداری :
نمونه توسط خود بیمار در داخل ظرف دهان گشاد و مخصوص قرار داده می شود.
• شرایط نگهداری و پایداری:
به منظور حفظ پایداری مواد موجود در کیت اسلایدهه را در جای خشک، دور از نور و در دمای آزمایشگاه نگهداری نمایید، معرف واکنش دهنده را در دمای 8-2 درجه نگهداری کنید. نمونه مدفوع نیز باید بعد از رسیدن به آزمایشگاه هرچه سریعتر آزمایش روی آن انجام شود. زیرا میزان کسب نتایج مثبت با گذشت زمان رو به کاهش می رود. لذا تاخیر در انجام آزمایش می تواند موجب حصول نتایج منفی کاذب گردد.
• شرایط رد یا قبول نمونه :
نمونه ای که بیش از حد مانده باشد در فضای اتاق و یا بیمار شرایط قبل از آزمایش را رعایت نکرده باشد، در آن صورت باعث نتایج کاذب شد که سبب رد نمونه می شود.
6- مواد ، لوازم و تجهیزات
– کیت آزمایش
– مدفوع
7-روش انجام آزمایش:
1-7 : روش کیت :
قبل از انجام آزمایش معرف واکنش دهنده را از یخچال بیرون آورید تا به دمای آزمایشگاه برسد.
1- یک قطره کوچکco20 میکرولیتر از معرف واکنش دهنده را وسط کاغذ صافی بچکانید.
2- با استفاه از یک اپلیکاتور چوبی یا پلاستیکی نمونه ای از مدفوع را وسط کاغذ صافی (روی ناحیه آغشته به معرف واکنش دهنده) بمالید.
3- واکنش مثبت به صورت ظهور رنگ آبی (مایل به سبز) در عرض یک دقیقه خواهد بود (ظهور رنگ پس از یک دقیقه فاقد ارزش است) با توجه به شدت رنگ می توان نتیجه را بصورت Trace تا 3+ گزارش کرد.
2-7 : روش Meyer :
طرز تهیه معرف meyer = فنل فتالئین احیاء شده :
2 گرم فنل فتالئین و 20 گرم KOH را در 200 میلی لیتر آب مقطر حل کرده و حدود 10 گرم پودر روی (Zn) به آن اضافه کرده و محلول را جوشانده تا رنگ صورتی آن کاملأ محو شود، سپس بقیه روی حل نشده را جدا کرده و محلول را به حجم 200 ملی لیتر می رسانیم. سپس محلول را صاف کرده و به اندازه یک عدس پودر روی به آن اضافه می کنیم و محلول را در ظرف مخصوص نگه داری کرده (دور از نور و در داخل یخچال). محلول تا 3 ماه پایدار است.
معرف های لازم برای تشخیص خون مخفی در مدفوع به روش meyer:
1- اسید استیک 4.8 %
2- معرف meyer
3- محلول آب اکسیژنه 1%
4 – محلول کنترل مثبت ( 0.1 میلی لیتر خون نرمال + 500 میلی لیتر آب مقطر )
روش انجام کار:
مقدار کمی مدفوع را در 5 میلی لیتر آب مقطر حل نموده و سپس 3 قطره اسید استیک 4.8 % به آن اضافه کرده و آنرا خوب مخلوط می کنیم، سپس روی آن 5 قطره معرف meyer به آن اضافه کنید، سپس 5 قطره آب اکسیژنه به آن اضافه کرده. در صورت مثبت شدن در عرض 90 ثانیه رنگ صورتی و یا قرمز در لوله ایجاد می شود.
• کالیبراسیون
ندارد
8- کنترل کیفیت :
از یک نمونه CBC با هموگلوبین 15mg/dl رقت 1/100 با استفاده از آب مقطر تهیه کنید 30 ثانیه پس از افزودن معرف واکنش دهنده 20 میکرولیتر از همولیز رقت را در وسط کاهذ صافی بچکانید. واکنش باید در عرض یک دقیقه مثبت شود.
9- نحوه محاسبه نتایج در روش های کمی :
ندارد
10- محدوده مرجع (Reference Interval) :
Negative
11- محدوده قابل اندازه گیری Reportable Range :
ندارد
12- محدوده هشدار یا مقادیر بحرانی :
ندارد

• • ملاحظات ایمنی خون منفی در مدفوع Occult Blood :
طبق دستورالعمل ایمنی و بهداشت عمل شود. از تماس مواد موجود در کیت با پوست و دهان اکیدا خودداری نمایید
13- ویژگی های آنالیتیک (خصوصیات و کارآیی آزمایش):
آزمایش در حال انجام به صورت وصفی بوده و نتایج به صورت مثبت و منفی گزارش می شود .

14- محدودیت های انجام آزمایش (منابع بالقوه تغییر پذیری) خون منفی در مدفوع Occult Blood :
آلوده شدن نمونه مدفوع با ادرار خوندار باعث بدست آوردن نتایج مثبت کاذب شده.گلبول های سفید و باکتری ها نیز فعالیت پراکسیدازی دارند لذا ممکن است سبب بروز واکنش مثبت کاذب گردند. رعایت نکردن شرایط رژیمی قبل از انجام آزمایش نیز باعث ایجاد واکنش کاذب شده همچنین آلودگی نمونه با محلول های یددار باعث شده تست به طور کاذب مثبت شود.
15- اقدامات بعدی دربرخورد با نتایج غیر طبیعی خون منفی در مدفوع Occult Blood :
ندارد
16- عوامل مداخله گر خون منفی در مدفوع Occult Blood :
وجود مواد مداخله گر در مدفوع می تواند موجب حصول نتیجه مثبت کاذب شود. بعضی از مواد غذایی حاوی پراکسیداز می باشد مانند گوشت، سبزیجات و میوه های نظیر کاهو، گوجه فرنگی، شلغم، انگور، پرتقال، سیب، توت فرنگی، موز، آلو، خربزه، هندوانه و … ، اما پختن گوشت، سبزیجات و میوه ها باعث تخریب پراکسیدار آنها میگردد. لذا به بیماران توصیه می شود از خوردن سبزیجات و میوه های خام و گوشت پخته خودداری کنند. مصرف غذاهای کاملا پخته بلامانع است.
در صورت آلودگی نمونه ها با محلول های یددار (Povidon Iodine) تست خون مخفی به طور کاذب مثبت خواهد شد.
آلوده شدن نمونه مدفوع با ادرار خوندار باعث بدست آوردن نتایج مثبت کاذب شده. گلبول های سفید و باکتری ها نیز فعالیت پراکسیدازی دارند لذا ممکن است سبب بروز واکنش مثبت کاذب گردند.
• تداخلات دارویی خون منفی در مدفوع Occult Blood :
داروهای متعددی از جمله آسپیرین ، ترکیبات آهن و گروه NSAIDS احتمال خونریزی گوارشی را افزایش می دهند. لذا توصیه می شود بیمار چند روز قبل از دادن اولین نمونه و طی دوره جمع آوری نمونه های بعدی از مصرف این داروها خودداری کند. مصرف ویتامین C (بیش از 250 mg در روز) و دیگر آنتی اکسیدان ها به طور کاذب موجب منفی شدن واکنش شده.
17- چگونگی تفسیر نتایج خون منفی در مدفوع Occult Blood :
به هنگام تفسیر نتایج به تمامی عوامل مداخله گر توجه داشته. در صورت مثبت بودن واکنش ظهور رنگ آبی در عرض 1 دقیقه را به صورت Trace تا 3+ گزارش کرده و در صورت عدم تغییر رنگ نتیجه را به صورت Negative گزارش کرده.
• موارد افزایش:
وجود مواد مداخله گر مثل مواد غذایی حاوی پر اکسیدازها نظیر شلغم و گوجه فرنگی و انگور و … داروهایی نظیر آسپیرین و ترکیبات آهن و … آلودگی نمونه با محلول یددار و یا نمونه ادرار خون دار، فعالیت پراکسیدازی باکتریها و گلبول های سفید باعث مثبت کاذب OB می شود.
• موارد کاهش:
مصرف ویتامین C و تاخیر در انجام آزمایش باعث حصول نتایج منفی کاذب شده.
18- سایر موارد :
در افراد طبیعی بدلیل اتلاف متناوب مقادیر کم خون (مثلا در اثر فرسایش مخاط روده) روزانه حداکثر 30ml خون در مدفوع دفع می شود.