1- هدف
هدف از تدوين اين دستورالعمل، تشريح روند انجام آزمایش Testosterone می باشد.
2 – دامنه کاربرد
اين دستورالعمل در واحد هورمون برای انجام آزمایش Testosterone بر روی نمونه های سرم و پلاسما كاربرد دارد.
3 – مسئولیت اجراء
مسئوليت اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده مسئول واحد هورمون می باشد.
مسئوليت نظارت بر اجرای صحیح این دستورالعمل بر عهده مسئول کنترل کیفیت و سوپروایزر می باشد.
4 – تعاریف
تستوسترون هورمونی مردانه است که در مردان عمدتا در سلولهای لایدیگ بیضه تولید می شود (تحت تنظیمLH). تستوسترون موجب تحریک بروز صفات ثانویه جنسی در مردان می گردد و به عملکرد پروستات و سمینال وزیکول کمک می کند. قسمت اعظم تستوسترون در پلاسما به SHBG متصل است.
در زنان میزان کمی از این هورمون توسط تخمدانها تولید می شود اما اثر فیزیولوژیک خاصی ندارد. افزایش تولید آن در زنان می تواند موجب بروز صفات مردانه شود (ویریلیسم).
در مردان در صورت شک به کاهش یا افزایش و در زنان در صورت شک به افزایش تستوسترون اندازه گیری ان درخواست می شود.
• عنوان آزمایش
Testo II ID : 05200067190
• اصول انجام آزمایش
Competitive chemi luminescence Immuno assay
(CLIA) ، 18 دقیقه
1- انکوباسیون اول: 20 میکرولیتر نمونه + آنتی بادی اختصاصی ضد تستوسترون که با بیوتین نشاندار شده
2- انکوباسیون دوم: افزودن ذرات ریز پوشیده از استرپتاویدین + مشتق تستوسترون که با روتنیوم نشاندار شده ← اتصال مجموعه به فاز جامد از طریق واکنش بین بیوتین و استرپتاویدین
3-آسپیراسیون مخلوط واکنش به داخل کووتی که ذرات ریز به صورت مغناطیسی بر سطح الکترو جذب شده اند ← حذف مواد غیر متصل از طریق Procell ← استفاده از ولتاژ بر روی الکترود ← القای کمی لومینسانس ← نور تولید شده ← اندازه گیری نور توسط فتومتر
2- تعیین نتایج با استفاده از منحنی کالیبراسیون
5- شرایط نمونه :
• حداقل مقدار نمونه :
100 میکرولیتر (20 میکرولیترجهت سمپل نمونه + 80 میکرولیتر حجم اضافی)
• نوع نمونه :
سرم یا پلاسما داخل لوله های یکبار مصرف پلاستیکی شفاف یا همان لوله ژلدار اولیه
• شرایط نمونه برداری :
در صورتی که بیمار از دوز بالای بیوتین (بیشتر از 5 میلی گرم در روز) استفاده می کند، باید حد اقل 8 ساعت از مصرف آن گذشته باشد.
بعلاوه به دلیل تاثیر ناندرولون بر تست بیمار نباید تحت درمان با این دارو باشد.
• شرایط نگهداری و پایداری:
نمونه یک هفته در دمای 2-8 درجه و 6 ماه در فریزر -20 درجه پایدار است. فقط یکبار فریز شود.
• شرایط رد یا قبول نمونه :
نمونه هایی که به شدت همولیز، لیپمیک و یا کدر و حاوی آلودگی میکروبی باشند استفاده نشود. از فریز و ذوب مجدد نمونه خودداری شود.
از نمونه های حاوی لخته و فیبرین استفاده نشود. نمونه حاوی حباب نباشد. نمونه ای که با گرما غیر فعال شده یا دارای آزاید است نیز مناسب نمی باشد.
6- مواد ، لوازم و تجهیزات
1- دستگاه Eleccys 2010 ومتعلقات مربوط به آن 2- لوله گاما و میکروکاپ 3- سمپلر و سرسمپلر 4-کیت Testosterone II 5- پارافیلم 6- سرم یا پلاسما 7- کنترل Pooled Serum و UniversalI& II 8- کالیبراتور Testosterone Calset
هر زمان کیت، کالیبراتور و کنترل جدیدی باز می شود باید در فرم ثبت سوابق تعویض کیت / محلولهای ECL ثبت شود.
اجزا کیت: M ( ذرات ریز پوشیده از استرپتاویدین) R1 (anti testosterone نشاندار با بیوتین) R2 (testosterone -peptide نشاندار با روتنیوم)
نگهداری و پایداری کیت:
کیت باز نشده در 8-2 درجه : تا تاریخ انقضا
کیت باز شده در 8-2 درجه: 12 هفته
کیت روی دستگاه: 8 هفته
7-روش انجام آزمایش:
پس از تهیه ورک لیست روزانه ابتدا نمونه ها را از واحد توزیع سرم تحویل گرفته و در ابتدا شرایط ظاهری نمونه ها را چک نمایید . سپس در صورت مناسب بودن شرایط کنترل کیفیت مطابق دستورالعمل کنترل کیفیت آزمایش های کمی (Quantitative ) نمونه ها جهت انجام آزمایش به دستگاه داده می شود.
بدین منظور :
1- ابتدا ورک کاری خود را تهیه کنید.
2- لوله بیماران را به ترتیب ورک در جا لوله ای قرار دهید.
3- ابتدا نمونه کنترل را به دستگاه بدهید. در صورتی که قانونی نقض نشده بود کار را ادامه دهید.
4- طبق دستور کار با دستگاه ECL نمونه ها را به دستگاه بدهید.
5- پس از ترانسفر نتایج یک پرینت از ورک به صورت چاپ با جواب تهیه کنید.
6- ورک را بررسی کنید. در صورتی که تستی نیاز به تکرار دارد، پس از تکرار میانگین را به صورت ستاره دار در ورک بنویسید.
7- در صورتیکه جواب بیمار ترانسفر نشده با خودکار جواب را در ورک وارد کنید.
8- در پایان کار ناقصی یک ماهه تهیه کنید. موارد ناقصی را پیگیری و مراتب را یادداشت کنید.
9- پس از اخذ امضا از مسئول کنترل کیفی نتایج را در کامپیوتر وارد کنید.
• کالیبراسیون
ردیابی: این متد در مقابل ID-GC/MS کالیبر شده است.
كاليبر كردن كيت توسط دستگاه با استفاده از كاليبراتورهاي كيت (CALSET ) انجام می شود .
* موارد كاليبر مجدد كيت:
1. تعويض Lot number ،
2. پس از سرويس عمومي دستگاه
3. خارج بودن نتایج کنترل کیفی از محدوده قابل قبول (نقض قوانین صحتی)
البته در بروشور کالیبراسیون به صورت زیر نیز توصیه شده است:
• بعد از یک ماه: در صورتی که هنوز لات نامبر قبلی در حال استفاده باشد
• بعد از یک هفته: در صورتی که هنوز کیت قبلی روی دستگاه باشد.
8- کنترل کیفیت :
به دستورالعمل کنترل کیفیت آزمایشگاهی کمی(Quantitative)مراجعه شود
دستورالعمل سریع کنترل کیفیت :
مقادیر کنترل ها باید در رنج expected value قرار گیرد در صورتی که مقادیر کنترل ها خارج از این رنج باشد در صورتیکه که قانونی نقض شده باشد با توجه به نوع آن اقدام لازم بعمل می آید. به عنوان مثال اگر قانون مربوط به خطای دقتی باشد (مثل 13S,R4S ) بار دیگر کنترل به دستگاه داده می شود. اگر قانون مربوط به خطای سیستماتیک باشد ( مثل 22S, 41S, 8X) احتمالا خطا مربوط به کالیبر نبودن تست می باشد. لذا تست را کالیبر کنید. دوباره کنترل را بدهید. در صورتیکه مشکل همچنان باقیست، معرف (کنترل، کالیبراتور، کیتها ) و دستگاه را چک کنید. به عنوان مثال: ابتدا کنترل جدیدی تهیه کنید. اگر مشکل رفع نشد کالیبراتور جدیدی تهیه کنید اگر مشکل رفع نشد کیت جدیدی را امتحان کنید. اگر مشکل رفع نشد برنامه های مربوط به عملکرد دستگاه را بررسی کنید. چنانچه به نتیجه نرسیدید با شرکت اکبریه تماس بگیرید و مشکل را مطرح نمایید. چنانچه با عدم همکاری شرکت مذبور روبرو شدید با مسئول فنی موضوع را مطرح کنید.
– در صورتی که به غیر از کنترل مخصوص ECL از سایر مواد کنترلی استفاده می شود باید از سازگاری مواد کنترلی با روش مورد نظر اطمینان حاصل شود.
9- نحوه محاسبه نتایج در روش های کمی :
نتایج توسط دستگاه ECL به صورت اتوماتیک محاسبه مي شود.
10- محدوده مرجع (Reference Interval) :
Male 20-49 YR : 2.49-8.36 ng/mL
Male ≥ 50 YR : 1.95-7.4 ng/mL
Female 20-49 yr : 0.084 – 0.481 ng/mL
Female ≥ 50 yr : 0.029 – 0.408 ng/mL
11- محدوده قابل اندازه گیری Reportable Range :
0.025-15 ng/mL مقادیر بالا به صورت 15 ng/mL < و مقادیر پایین به صورت
0.025 ng/mL <گزارش شوند.
نیازی به رقیق کردن نمونه وجود ندارد .
ng/mL × 3.47 = nmol/L
nmol/L × 0.288 = ng/mL
12- محدوده هشدار یا مقادیر بحرانی :
ندارد
• • ملاحظات ایمنی:
1- در هنگام انجام آزمایش از خوردن، آشامیدن و سیگار کشیدن پرهیز کنید.
2- از دستکش، روپوش و عینک در حین انجام کار استفاده شود.
3- در صورتی که محلول های داخل کیت به بیرون از کیت نشت کنند سطح آلوده با هیپوکلریت سدیم 5% شستشو داده شود.
13- ویژگی های آنالیتیک (خصوصیات و کارآیی آزمایش):
دقت:
between-run imprecision N=84 Within- run imprecision N=84 Mean SAMPLE
CV% nmol/mL ng/mL CV% nmol/mL ng/mL nmol/mL ng/mL
8.4 0.028 0.008 4.7 0.014 0.004 0.330 0.095 HS1
3.2 0.076 0.022 2.1 0.048 2.4 0.691 HS2
2.8 0.208 0.060 1.9 0.146 7.5 2.61 HS3
2.8 0.843 0.243 2.6 0.795 30.1 8.67 HS4
3.4 1.53 0.440 1.2 0.548 45.1 13 HS5
2.9 0.632 0.182 1.4 0.305 21.9 6.3 PC U1
3.7 0.337 0.168 1.8 0.163 9.2 2.65 PC U2
پارامتر های کنترلی مجاز:
EXPECTED CV% EXPECTED BIAS% ALLOWABLE TEa%
4.7 5.4 13.1
صحت:
مقایسه بین متدها: نتایج حاصل از این کیت (Y) با متد ID-GC/MS (X) برروی نمونه هایی با غلظت تستوسترون بین 0.173 تا 2.29 ng/mL، معادله رگرسیون زیر را نشان داد.
Y= 0.969X+0.007 r=0.992
کمترین حد قابل کشف: 0.025 ng/ml.
اختصاصی بودن آنالیتیکال به عنوان توانایی یک روش برای اندازه گیری صحیح آنالیت مورد نظر در حضور عوامل مداخله گر می باشد. عواملی چون لیپمیک، ایکتریک، همولیز و کدورت شدید در اختصاصی بودن تست تاثیر می گذارند.
توجه: برای کسب اطلاع از واکنش متقاطع با مشتقات آنتی بادی به بروشور انگلیسی مراجعه نمایید.
14- محدودیت های انجام آزمایش (منابع بالقوه تغییر پذیری) :
با TG تا غلظت 1000 mg/dL، Hb تا غلظت 0.6 g/dL، bili تا غلظت 30 mg/dL، بیوتین تا غلظت 30ng/mL و فاکتور روماتویید تا غلظت 1000 IU/mL تداخلی مشاهده نشده است.
بندرت آنتی بادیهایی با تیتر بالا بر ضد اجزا کیت در نمونه وجود دارند که ممکن است بر نتیجه تست اثر بگذارند.
15- اقدامات بعدی دربرخورد با نتایج غیر طبیعی :
در صورت قرار گرفتن نتیجه در محدوده بحرانی مطابق دستورالعمل برخورد با نتایج غیر طبیعی و بحرانی عمل شود.
16- عوامل مداخله گر :
با TG تا غلظت 1000 mg/dL ، Hb تا غلظت 0.6 g/dL ، bili تا غلظت 30 mg/dL، بیوتین تا غلظت 30ng/mL و فاکتور روماتویید تا غلظت 1000 IU/mL تداخلی مشاهده نشده است.
بندرت آنتی بادیهایی با تیتر بالا بر ضد اجزا کیت در نمونه وجود دارند که ممکن است بر نتیجه تست اثر بگذارند.
• تداخلات دارویی :
داروهای افزاینده: الکل، ضد تشنج ها، باربیتوراتها، استروژنها، OCP
داروهای کاهنده: آندروژنها، دگزامتازون، دی اتیل ستیل بسترول، دیگوکسین، الکل، استروییدها، کتوکونازول، فنوتیازین، اسپیرونولاکتون
17- چگونگي تفسير نتايج:
موارد افزایش در مردان: انسفالیت، هایپرپلازی مادرزادی آدرنال، تومور آدرنوکورتیکال، تومور بیضه یا اکستراگونادال، هایپرتیروییدیسم، سندرم مقاومت به تستوسترون، pinealoma, idiopathic sexual preocity
موارد افزایش در زنان: تومور تخمدان، تومور ادرنال، هایپرپلازی مادرزادی ادرنال، تومور تروفوبلاستیک، تخمدان پلی کیستیک
موارد کاهش در مردان: سندرم کلاین فلتر، کریپتورکیدیسم، هایپو گنادیسم اولیه و ثانویه، سندرم داون، برداشتن بیضه، سیروز کبدی
18- سایر موارد :
نکات قابل توجه در مصرف کیت :
1- قبل از مصرف کیت درپوش های موجود بر روی کیت ها برداشته شود.
2- از آلودگی پوشش خارجی کیت به مواد reagent جلوگیری شود و در صورت نشت این مواد به خارج از درپوش با گاز آلودگی پاک شود.
3- کیت ها کاملا ً به طور عمودی در داخل یخچال قرار گیرد تا از ریختن reagent ها جلوگیری شود.
4- کیت دور از نور مستقیم نگهداری شود.
5- حتما ً از reagent ها و کیت های مخصوص ECL استفاده شود.
6- کیت مورد استفاده Expire نباشد.
7- کیت ها حداقل نیم ساعت قبل از کالیبر و یا انجام تست در دستگاه قرار گیرند تا magnetic particle آنها کاملا ً هموژن شده و کیت به دمای دستگاه برسد.
8- از ایجاد کف در کیت ، کنترل ها و نمونه ها خودداری کنید.
9- بدلیل تأثیر تبخیر، نمونه ها، کالیبراتورها و کنترل ها ظرف 2 ساعت باید آزمایش شوند و بیش از این در دمای اتاق نمانند.
10- نکات عمومی کار در بخش ECL را رعایت کنید.
نکات قابل توجه در مورد نمونه ها :
1- نمونه ها قبل از انجام تست به دمای اتاق رسیده باشند.
2- نمونه های مورد آزمایش عاری از هر گونه حباب، لخته، فیبرین و یا RBC باشد.
19- مدارک مرتبط
1- جدول CV و Bias مجاز
2- دستورالعمل کار با الایزاریدر
3- دستورالعمل کار با الایزاواشر
4- دستورالعمل کار با سمپلر
5- دستور العمل کنترل کیفیت سمپلر
6- دستورالعمل کنترل کیفیت الایزاریدر
7- ورک لیست
20 – مراجع و ضمائم
1- بروشور كيت (2010-07, V4)
2- کتاب Manual of Diagnostic Laboratory Tests, Pagana – Pagana
3- Desirable Biological Variation database Specification, 2012 updates
4- www.Westgard.com
دیدگاه خود را درج کنید