انگل آسكاريس
مقدمه
انگل آسكاريس مشهورترين كرم حلقوي است كه بعد از اكسيور بالاترين نسبت آلودگي را در سطح جهان دارا مي باشد . كرمي است بزرگ و گرد شبیه کرم خاکی كه در درون روده كوچك بسر مي برد و اندزه آن بين 35 . 15 سانتيمتر است كرم نر كوچكتر از كرم ماده است . طول كرم آسکاریس در جنس نر 10 تا 25 سانتيمتر مي باشد . كرم ماده بالغ جفت گيري كرده و روزانه بيش از دويست هزار تخم مي گذارد ،تخم آسکاریس بيضي شكل و قهوه اي رنگ است . كرمها از محتواي غذايي داخل روده تغذيه مي كنند .
چرخه زندگي آسکاریس
كرمهاي بالغ آسکاریس بطور طبيعي در مجراي روده كوچك بسر برده و تخم ريزي مي كند . تخم مقاوم كرم چنانچه با مدفوع روي خاك ريخته شود و در شرايط مساعد ( دماي 28 درجه سانتيگراد ،خاك رسي ،محيط سايه دار ) قرار گيرد بطور معمول بعد از 3 هفته قدرت آلوده كنندگي پيدا كرده و به تخم رسيده(تخم عفوني) تبديل مي شود و چنانچه بعد از اين مدت از طريق مصرف آب ، سبزي يا موادغذايي و يا دست آلوده وارد بدن شود درقسمت فوقاني روده کوچک باز شده و لارو آن آزاد مي شود . اين لارو از مخاط روده كوچك عبور كرده توسط جريان خون لارو به كبد مي رود وازآنجا به قلب و ريه ميرود سپس مهاجرت نموده و با پايين رفتن از مري به روده باريك مي رسند وبه كرم بالغ تبديل مي شودکرم ماده توانایی تولید 26 میلیون تخم و خروج روزانه 000/200 تخم را دارد.طول مدت زندگي کرم 12-18 ماه ميباشد.
همه گيري شناسي
آسكاريس ، انگل برجسته اي در مناطق معتدله و حاره است اما در كشورهاي با آب و هواي گرم شايعتر بوده و بخصوص در مناطقي كه بهداشت ناكافي است شيوع فراواني دارد . آسكاريازيس در هر سني بوجود مي آيد ، اما بيشترين درصد در گروه سني 5 تا 9 سال يعني كودكاني كه در سنين دبستان و قبل از دبستان بوده و بيشتر از بالغين در تماس با خاك الوده قرار دارند مي باشد . شيوع آلودگي در هر دو جنس تقريباً يكسان است . طبقات فقيرتر شهري و نيز روستائيان بدليل آلودگي شديد خاك . بهداشت نامناسب ،بيشتر مبتلا مي گردند . آلودگي موضوعي خانوادگي است ،بدين شكل كه خانواده واحد پخش و انتشار بيماري است . كودكان كم سن و سال مبتلا بوسيله اجابت مزاج بيقاعده و نامنظم در حياط خانه و خانه هاي با كف خاكي ، يعني مكانهائي كه تخم هاي مقاوم مدتهاي مديد زنده و قابل حيات باقي مي مانند ،بعوان كانون عمده آلودگي عمل مي نمايند و تخمهاي عفوني عمدتاً از طريق دست به دهان بوسيله كودكاني كه بطور مستقيم در تماس با خاك آلوده از طريق وسايل بازي يا خوردن مستقيم خاك قرار گرفته اند انتقال مي يابد .
در مناطقي كه به ميزان زيادي از كود انساني جهت بارور كردن مزارع سبزيجات استفاده مي شود ، آلودگي انسان در تمام سنين از مصرف سبزيجات آلوده ناشي مي گردد .تخمهاي آسكاريس به خشكي حساس هستند. خشكي محيط براي زيست و حيات آن ناگوار است . تخمها در نور مستقيم خورشيد در عرض 15 ساعت تخريب شده و در درجه حرارت بالاي 40 درجه نيز از بين مي روند بطوري كه در 50 درجه حرارت فقط 1 ساعت دوام مي آورند . درجه حرارت 8 تا 12 سانتي گراد هيچگونه تأثيري بر تخمهاي آسكاريس ندارد ،بطوريكه تخمها مي توانند در خاك با درجه حرارت انجماد معمول زمستان زنده بمانند . تخم در برابر ضدعفوني كننده هاي شيميايي مقاوم بوده و مي تواند در برابر غوطه ور شدن در مواد پرقدرت شيميائي پايداري نمايد . آنها چندين ماه در فاضلاب يا كود انساني زنده مي مانند .
با توجه به سير تكاملي كرم مي توان علائم باليني را به دو مرحله تقسيم كرد :
1 – مسير حمله و مهاجرت لارو آسکاریس ( مرحله ريوي )
عبور لاروها از كبد بر اين عضو تأثير مي گذارد و گاهي باعث بزرگي و دردناكي آن مي شود ،جايگزني آنها در ريه ، ناراحتي هاي تنفسي ايجاد مي كند علائم آن عبارتند از سرفه هاي خشك ،تنگي نفس ،تب و صداهاي غير طبيعي در سمع ريه . اين مسير بيشتر از دو هفته طول نمي كشد . در طي مهاجرت ريوي ،لارو ممكن است با توليد حساسيت ميزبان سبب بروز تظاهرات آلرژيك مانند حملات آسمي و ادم لبها گردد .
2 – مرحله استقرار كرم بالغ آسکاریس در روده
علائم معمولي اين مرحله درد ناحيه شكم ، بي اشتهايي و سوء‌هاضمه مي باشد اما آلودگي شديد ممكن است باعث ايجاد انسداد روده گردد كه گاهي منجر به پارگي روده شده و در نتيجه كرم از روده خارج و در اعضاي مجاور مانند كبد ، حفره شكم و… مستقر مي شود .علائم عمومي شامل بيخوابي ، تشويش و ساييدن دندانها هنگام خواب است . شايعترين شكايت بيماران مبتلا به آسكاريس ، درد مبهم شكمي است .
تشخيص بيماري
نشخيص دقيق بر يافتن تخمهای آسکاریس در مدفوع استوار مي باشد . آلودگي معمول ،كه حاوي 20 تا 10 كرم است ،غالباً بدون علائم مي باشد و فقط در آزمايش روتين مدفوع يا دفع خودبخود يك كرم بالغ در مدفوع يافت مي گردد .
پيشگيري و كنترل
موثرترين راه كنترل تأمين بهداشت عمومي بوسيله سازمان هاي ذيربط مانند تشكيلات بهداشتي هر كشور و موسسه هاي آبرساني و شركتهاي آب و فاضلاب و نيز رعايت موازين بهداشتي بوسيله آحاد مردم مي باشد و رعايت اصول زير توصيه مي شود :
1 – دفع بهداشتي مدفوع و جلوگيري از آلودگي خاك ، بخصوص در اطراف محل بازي و ورزش كودكان
2 – آموزش مردم درمورد نحوه صحيح استفاده از توالت وشستشوي دستها قبل از دست زدن به غذا
3 – محفوظ نگه داشتن غذاها از آلوده شدن با فضولاتي كه امكان دارد به تخم انگل آلوده باشند .
4 – كوتاه كرد ن مرتب ناخن ها بخصوص در كودكان .
5 – از آنجا كه انسان ميزبان نهايي بسياري از كرمها مانند آسكاريس و اكسيور ، تنيا ساژيناتاو … مي باشد وتشخيص و درمان افراد آلوده نه تنها موجب بهبود آنان مي شود ، بلكه اقدام بسيار موثري در جهت قطع زنجيره انتقال و مبارزه با منابع و مخازن نيز به حساب مي آيد.
اصول كلي درمان
بررسي هاي تشخيصي ممكن است شامل آزمايش مدفوع يا بررسي كرم بالغ آسکاریس ( در صورت دفع شدن همراه مدفوع ) براي شناسايي كرم و راديوگرافي ريه باشد.درمان در منزل امكان پذير بوده و شامل داروهاي ضد كرم و ساير مراقبتهاي بهداشتي است .شستشوي با دقت دستها پس از توالت رفتن يا قبل از غذا توصيه مي شود از وارد كردن انگشتان به دهان خودداري كنيد . ناخن ها را كوتاه و تميز نگهداريد .نواحي مقعد و تناسلي را حداقل روزي دوبار با صابون و آب گرم بشوييد . شستشو را با دقت و ترجيحاً زير دوش انجام دهيد . از حمام وان استفاده نكنيد .در صورت امكان همه لباسهاي راحتي ، لباسهاي خواب ،زير پوشها و حوله هاي آلوده را كه توسط فرد مبتلا استفاده شده بجوشانيد . لباسهاي بافتني كه قابل شستشو نيستند را در محلول آمونياك ( يك فنجان محلول خانگي آمونياك در پنج گالن آب سرد ) بخيسانيد .پس از درمان ،صندلي توالت ،كف حمام و اثاثيه را به دقت شستشو و تميز كنيد .قاليچه ها ، روميزي ها ، پرده ها ، مبلمان و صندلي ها را به دقت با جارو برقي تميز كنيد .اسباب بازيهاي فلزي يا اشياي فلزي مشابه را در يك اجاق داغ استريل كنيد .
آزمایشگاه پاتوبیولوژی سپند
دیدگاه خود را درج کنید