1. خانه
  2. اسپرموگرام

اسپرموگرام

اسپرموگرام
4 – تعاریف
آنالیز مایع منی یکی از مهمترین جنبه های پیگیری باروری است چرا که حدودا 40% علت ناباروری منشاء مردانه داشته و آزمایش فوق یک تست ساده و غیر. اما یک آنالیز ساده اسپرم خصوصا اگر نشاندهنده ناباروری باشد یک نتیجه قطعی نیست زیرا شمارش اسپرم از یک روز به روز دیگر تغییر می کند.
• عنوان آزمایش اسپرموگرام
انجام آزمایش اسپرموگرام می باشد.
• اصول انجام آزمایش اسپرموگرام
در اسپرموگرام دو خصوصیت مایع منی مورد توجه قرار می گیرد:
1- خصوصیات ماکروسکوپی
2- خصوصیات میکروسکوپی
خصوصیات ماکروسکوپی مایع منی شامل رنگ، شفافیت، غلظت یونهای هیدروژن یا pH، حجم، مدت زمان امساک از نزدیکی، سیالیت و ویسکوزیته مورد بررسی قرار می گیرد.
خصوصیات میکروسکوپی مایع منی شامل بررسی تحرک، تعداد اسپرم ها، درصد زنده بودن، بررسی مورفولوژی اسپرم ها، بررسی گلبولهای سفید و قرمز و بررسی کیفی سطح فروکتوز مایع منی می باشد.
5- شرایط نمونه :
• حداقل مقدار نمونه :
باید تمامی نمونه بعد از استمناء در ظرف مخصوص ریخته شود.
30 میکرو لیتر (10 لاندا برای اسپرم چمبر، 10 لاندا برای تعیین pH و 10 لاندا برای تهیه لام مورفولوژی)
• نوع نمونه :
مایع منی تازه جمع آوری شده.
• شرایط نمونه برداری اسپرموگرام :
باید 5-3 روز از آخرین نزدیکی گذشته باشد، از کاندوم، ژل و صابون حین نمونه گیری استفاده نشود. باید سریعا بعد از نمونه گیری نمونه را به مسئول مربوطه تحویل دهند.
• شرایط نگهداری و پایداری اسپرموگرام :
باید نمونه در انکوباتور 37 درجه سانتی گراد به مدت 20 دقیقه قبل از انجام آزمایش نگهداری شود.
• شرایط رد یا قبول نمونه اسپرموگرام :
اگر نمونه را در منزل گرفته باشند و بیشتر از 45-30 دقیقه در هوای زیر 37 درجه قرار داده باشند باید نمونه گیری 3 روز بعد تکرار شود.
6- مواد ، لوازم و تجهیزات
1- انکوباتور اسپرموگرام
2- میکروسکوپ
3- رنگ های مخصوص شمارش، زنده بودن و فروکتوز
4- سمپلر 10 میکرولیتر
5- کاغذ pH
6- لام
7-روش انجام آزمایش:
اغلب موارد ارسالی برای این مایع جهت بررسی عقیمی، پس از وازکتومی، کشت و بررسی میکروبی و تایید یا رد وجود منی در پزشکی قانونی میباشد.
1- راهنمای مکتوب تهیه کرده و بیمار را آگاه کنید که مناسبترین راه تهیه نمونه، استمناء ترجیحا در آزمایشگاه است.
2- دوره خودداری پیش از آزمون در برخی رفرانسها 2 تا 5 روز و در برخی ، دوره مساوی با فاصله معمول بین دو نزدیکی است.
3- اگر بیمار ترجیح میدهد در خانه نمونه گیری کند، اهمیت رساندن سریع (تا 20 دقیقه) و در دمای 37 نمونه را به وی گوشزد کنید.
4- استفاده از کاندوم یا مواد لزج کننده و… و نزدیکی ممکن است در نتایج تداخل کند.
5- تمامی نمونه حاصل از یکبار استمناء را در Urine bottle استریل جمع آوری و به آزمایشگاه تحویل دهد.
Duration of abstinence:
بدین معنی است که هرفرد هنگام نمونه گیری 5-2 روز از نزدیکی جلوگیری کرده باشد.
اگر این مقدارکمتراز 2روز بود رنگ متمایل به زرد بوده ولی در تحرک تاثیری ندارد اما اگر از 5 روز بیشتر باشد تعداد اسپرم ها زیاد می شود ولی بیشتر انها مرده اند. بعد از اینکه نمونه گیری با شرایط بالا انجام شد قبل ازهرکاری نمونه را در انکوباتور می گذاریم تا ازحالت لخته خارج شود به این مرحله liquefactionمیگویند دراین مدت هر10دقیقه نمونه را چک کرده می چرخانیم اگرمثل آب درون ظرف حرکت داشت میتوانیم آزمایش راانجام دهیم.
دراین مدت انکوباسیون انزیمهای پروتئازپروستات باعث ازبین رفتن لخته اطراف اسپرمهامی شوند بنابراین اختلال درliquefaction به معنی اختلال درانزیمهای پروستات است.
نکته: چرامایع سمن در زمان خروج ازبدن به حالت لخته است؟
pH اسپرم قلیایی است (6-6.5) و pH واژن اسیدی(4.8-3.7) این لخته باعث میشود اسپرمهای قلیایی در برابر pH اسیدی واژن محافظت شوند وکم کم به حالت pH خنثی برسند درغیراین صورت اسپرمها درهمان ابتدای ورود به محیط واژن می میرند.تشکیل این لخته به عهده غده سمینال وزیکول است.
سمن = ترشحات پروستات + ترشحات وازودفران + ترشحات غدد فرعی
بعد ازانکوباسیون دو پارامتر چک می شود:
1- پارامترهای میکروسکوپیک 2 -ماکروسکوپیک
پارامترهای ماکروسکوپیک:
-حجم :باید بین 5/1تا 5 میلی لیتر باشد.
کاهش حجم: ممکن است امساک از نزدیکی کمتر از دو روز باشد یا ترشحات غدد کمتر باشد.
افزایش حجم: مدت امساک بیش از 5 روز شده باشد یا سطح تستسترون بالابوده درنتیجه LH وFSH و پرولاکتین بالارفته فعالیت غدد افزایش میابد و حجم افزایش میابد.
pH: باید بین 7.2-8.8 باشد بالاتراز 9 نشان میدهدکه ترشحات وازو دفران زیاد است و pH اسیدی کمتر از 7 یعنی مجرای ادراری وتناسلی یکی شده اند که باعث مخلوط شدن ادرار با مایع سمن میشود درنتیجه اسپرمها میمیرند.
Consistency: با پیپت 5 بررسی میشود.
-Normal: قطره قطره می آید.
Mild viscide: بین2-5cm کش بیاید.
Modrate viscide: بین10-5 cm کش بیاید.
Severly viscide: بیش از10 cmکش بیاید.
رنگ: باید شیری رنگ باشد.
-Agglutination: وقتی تشکیل میشود که انتی بادی ضد اسپرم وجود داشته باشد.
اگلوتیناسیون معمولا در اثر ضربه به بیضه ایجاد میشود. این افراد برای بارداری IUI انجام میدهند.
در مرحله بعد باید 3 لام تهیه شود.
1- لام سریع wet mount:
10لاندا اسپرم روی لام گذاشته ولامل 22×22را روی ان گذاشته در اینحالت فضای بین لام و لامل 22- 20 میکرون شده در نتیجه اسپرمها جای کافی برای تحرک دارند.
قبل از دیدن لام را به مدت 1دقیقه در 37درجه میگذاریم (جهت انجام پایداری نمونه) مرحله Prowarming و با عدسی 40 نگاه میکنیم .در این لام درصد تحرک اسپرمها و WBC و Immature Germ Cell و آگلوتیناسیون بررسی میشود.
Motile: درصد تقریبی اسپرمهای زنده که خود شامل 3 دسته میشوند:
Rapid progressive: درمدت 1ثانیه به اندازه 5 سر اسپرم به جلومی روند.
Slow progressive: درمدت 1ثانیه به اندازه 4-1سر اسپرم جلومی رود.
Non progressive: سرجای خودحرکت میکنند یا نهایتا یک سر اسپرم جلو می روند.
Immotile: درصدتقریبی اسپرمهای مرده.
Immature Germ Cell: همان اسپرماتیدها هستند.
در افرادیکه Azoospermia هستند حتما باید به Immature Germ Cell ها دقت کرد.
اگر Immature Germ Cell نباشد Not seen گزارش می کنیم که نشاندهنده این است که بافت بیضه مشکل دارد.
اگر Immature Germ Cell وجود داشته باشد ترشحات وازودفران مشکل پیداکرده بنابراین باICSI قابل درمان هستند.
2- Vitality: 10لاندا اسپرم +10لاندا ائوزین 5%g مخلوط کرده 10لاندا برمی داریم و با عدسی 100 حدود 100 اسپرم راشمرده و درصد زنده ها را تعیین میکنیم.
اسپرمهایی که زنده اند غشای سالم دارند درنتیجه رنگ در آنها نفوذ نمیکند و بی رنگ میمانند ولی اسپرمهایی که مرده اند رنگ از غشای آسیب دیده ی آنها نفوذ کرده و به رنگ صورتی در می آیند.
Vitalityمعمولا1 تا 2 درصد از Motile بیشتر و ارزش بیشتری دارد.
3- لام مورفولوژی: 10لاندااسپرم گذاشته با فیکساتور (اتانول) فیکس می کنیم بعد از رنگ آمیزی گرم با عدسی 100 مورفولوژی اسپرمها رادر 100 اسپرم بررسی می کنیم.
اسپرماتوزوئیدهای قابل تشخیص با یک دم در شمارش افتراقی مورفولوژی در نظر گرفته می شود.
طبقه بندی نقائص مورفولوژی:
1- Head Defects:
شامل سر بزرگ، کوچک، باریک شدن تدریجی (Tapered)، هرمی شکل (Pyriform)، گرد، سرهای بی شکل، سرهای واکوئل دار، سرهای دوتایی و سرهایی با ناحیه آکروزومال کوچک
2- Mid-piece Defects:
شامل گردن کج، الحاق غیر قرینه قطعه میانی بداخل سر (Assymrtrical insertion)، قطعه میانی ضخیم یا نامنظم، قطعه میانی باریک غیر معمول (مانند فقدان غشاء میتوکندریال)
3– Tail Defects:
شامل دمهای کوتا، چند تایی، مویی (Hairpin)، شکسته، دمهای کج، دمهای نامنظم پهن، دمهای پیچ خورده (Coiled) و یا هر ترکیبی از آنها.
4- Cytoplasmic droplets: قطرات سیتوپلاسمیک معمولأ در قطعه میانی متمرکز می باشند.
Total motile functional sperm: اسپرمهایی که هم تحرک هم مورفولوژی خوب دارند.
تعداد کل × normal morphology % × (slow + Rapid)motility % x حجم = TMFS
TMFSباید بیشتر از 40 باشد.
اندازه گیری فروکتوز: فروکتوز برای تحرک اسپرم ضروری است اگرتحرک اسپرمها بیشتر از20% باشد حتمأ دارای فروکتوز است ولی اگر زیر20% یا Azoospermia بود حتما باید چک شود.
1.8محلول فروکتوز + 200 لاندا مایع منی را داخل یک لوله بلند ریخته و روی شعله می گیریم تا جوش بیاید اگر نارنجی شد Sufficientاست در صورت عدم تغییر رنگ Deficient است.
روی: بررسی توانایی سمینال وزیکول است. مایع سمن را سانتریفوژ کرده و روی مایع رویی را اندازه میگیریم.
شمارش اسپرمها: با لام نئوبار انجام میشود. پس از رقیق کردن اسپرمها را در خانه های مربوط بهWBC می شماریم. با توجه به رقت در ضریبی ضرب میشود مثلا:
1.9محلول شمارش +100 لاندا مایع منی = ضریب رقت می شود 1/20
برای به دست آوردن رقت مورد لزوم می توانیم از نمونه wet mount تهیه کرده با توجه به تعداد اسپرم ها در هر میدان میکروسکوپی X 400 (hpf) یک برآورد انجام دهیم.
15> اسپرماتوزوآ رقت 1 به 5 ((1 semen + 4 diluent
40- 15 اسپرماتوزوآ رقت 1 به 10 ((1 semen + 9 diluent
200- 40 اسپرماتوزوآ رقت 1 به 20 ((1 semen + 19 diluent
200< اسپرماتوزوآ رقت 1 به 50 ((1 semen + 49 diluent
اسپرماتوزوئیدهای قابل تشخیص با یک دم در شمارش آورده می شود.
محلول فروکتوز:
Resorcinol – 50 mg
HCL – غلیظ 33 ml
Up to 100ml D.W
ائوزینG5%
Eosin G 0.5 gr
NaCl 0.9 gr
Up to 100ml D.W
محلول شمارش اسپرم:
NaHCO3 5gr
Formalin35% 1ml
Gentian Violet 0.1 gr در 5 mlاب مقطرحل کرده سانتریفوژ می کنیم
4- 3 ml از ان را برداشته و با آب مقطر حجم اش را به 100 ml می رسانیم.
Up to 100 ml D.W
• کالیبراسیون
ندارد
8- کنترل کیفیت اسپرموگرام :
1- اگر در هنگام شمارش اسپرماتوزوئیدها تعداد اسپرماتوزوئید در هر میدان دید بطور قابل ملاحظه ای متفاوت باشد، نشانه غیر یکنواخت بودن نمونه است. در چنین مواردی، نمونه منی کاملأ مخلوط شده و دوباره شمارش تکرار می شود.
2- در بررسی تحرک اسپرمها دو لام تهیه شود و اختلاف تحرک بین دو لام تا 5 درصد قابل قبول است 0در غیر اینصورت باید دو لام جدید تهیه شود و تحرک اسپرم ها دوباره بررسی شود.
9- نحوه محاسبه نتایج در روش های کمی اسپرموگرام :
TMFS = حجم × % Motility (Slow + Rapid) × Normal Morphology % × تعداد کل
10- محدوده مرجع (Reference Interval) :
1- حجم ml 1.5 یا بیشتر
2- pH 2/7 یا بیشتر
3- تعداد اسپرم 106 x 15 اسپرماتوزوئید در هر ml یا بیشتر
4- تحرک 32 % متحرک با درجه a و b
15 % متحرک با درجه a
5- مورفولوژی بیشتر از 40 درصد
6- زنده بودن 75 % یا بیشتر
7- WBC 1- 0 در هر بزرگترین میدان میکروسکوپی خشک (hpf)
8- Immature Germ Cells 5- 0
11- محدوده قابل اندازه گیری Reportable Range :
از 0 تا 100 %
12- محدوده هشدار یا مقادیر بحرانی اسپرموگرام :
حرکت کمتر از 20 درصد – تعداد اسپرم کمتر از 2 میلیون – pH کمتر از 6.5
• • ملاحظات ایمنی اسپرموگرام :
از دستکش استفاده شود. برای برداشتن نمونه از پیپت و پوآر استفاده شود.
13- ویژگی های آنالیتیک (خصوصیات و کارآیی آزمایش):
افرادی که در مایع منی آنها آگلوتیناسیون مشاهده شده باشد با این تست مشخص شده و گزارش آن به پزشک متخصص اطلاع داده می شود.

14- محدودیت های انجام آزمایش (منابع بالقوه تغییر پذیری) :
1. اگر 30 دقیقه بعد از نمونه گیری، نمونه خارج از انکوباتور باشد باعث تغییر شرایط طبیعی نمونه می شود.
2. باید 5-2 روز جلوگیری از نزدیکی صورت گیرد اگر کمتر از 2 روز باشد حجم کاهش یافته و رنگ مایع منی به رنگ زرد متمایل می شود و اگر از 5 روز بیشتر باشد درصد اسپرم های مرده افزایش می یابد.
15- اقدامات بعدی دربرخورد با نتایج غیر طبیعی :
اطلاع به سوپروایزر و مسئول فنی آزمایشگاه
16- عوامل مداخله گر اسپرموگرام :
استفاده از ژل، کاندوم و صابون
تداخلات دارویی اسپرموگرام :
داروهایی که ممکن است باعث کاهش سطوح مایع منی شوند عبارتند از: عوامل ضد نئوپلاسم (نظیر نیتروژن موستارد، پروکاربازین، وین کریستین، متوتروکسات)، سایمتیدین، استروژن ها و متیل تستوسترون.
17- چگونگی تفسیر نتایج اسپرموگرام :
1- تمام نمونه هایی که در آنها هیچگونه اسپرماتوزوئیدی زیر میکروسکوپ مشاهده نمی شود باید به مدت 15 دقیقه در دور g 3000 سانتریفوژ شود و اگر پس از جستجوی کامل رسوب هیچگونه اسپرماتوزوئیدی مشاهده نشود به صورت آزوسپرمیا (Azoospermia) گزارش شود.
2- تعداد زیاد لوکوسیتها (لوکوسیتو اسپرمیا) ممکن است به همراه عفونت و کیفیت ضعیف اسپرمها باشد.
3- افزایش small round cells نشانه نقص تکامل آکروزومها می باشد که به آن globozoospermia می گویند.
4- به فقدان مایع منی Aspermia گفته می شود
5- Normozoospermia: مایع انزال طبیعی آنچنانکه توسط مقادیر رفرانس تعریف می شود.
6- Oligozoospermia: تعداد اسپرم کمتر از مقدار رفرانس باشد
7- Astenozoospermia: تحرک کمتر از مقدار رفرانس باشد
8- Teratozoospermia: مورفولوژی کمتر از مقدار رفرانس باشد.
• موارد افزایش اسپرموگرام :
اگر زمان جلوگیری بیشتر از 5 روز باشد باعث افزایش اسپرم های مرده می شود.
• موارد کاهش:
کاهش pH به دلیل Azoospermia و یا مردن اسپرم ها رخ می دهد.

دیدگاه خود را درج کنید