یائسگی Menopause

با افزایش سن، فعالیت و تعداد فولیکول های تخمدانی به تدریج کاهش می یابد و در حوالی 40 تا 45 سالگی علایم کمبود فعالیت بارز می گردد و شخص دچار خونریزی نامنظم می‌شود. به این مرحله دوران گُذر (Perimenopausal Transition) یا قبل از یائسگی (Premenopausal)گفته می شود. پس از این مرحله، 5 سال (حدوداً) طول می کشد تا دیگر قاعدگی رخ نمی دهد. قطع قاعدگی برای مدت 6 تا 12 ماه، یائسگی Menopause نام دارد.

با گذشت زمان فقدان هورمونی (خصوصاً استروژن) موجب یک سری تغییرات بیوشیمیایی و ساختمانی در بدن می شود که Postmenopausal معروف است. مجموع مراحل قبل و بعد از یائسگی به دوران Perimenopause یا کلیماکتریک معروف است.

حدود 10% از زنان بدون داشتن مرحله‌ی گذر به طور ناگهانی یائسه می شوند. سن متوسط یائسگی حدود 51 سالگی (45 تا 55 سالگی) بوده و زمان آن به نژاد، وضعیت و سطح اقتصادی ـ فرهنگی، دفعات حاملگی، مصرف OCP، سن منارک، خصوصیات جسمی، عوامل روحی بستگی ندارد. تنها عوامل مؤثر در سن یائسگی عبارتست از: ارث، استعمال دخانیات (5/1 سال کاهش می دهد)، رادیاسیون لگنی، شیمی درمانی، عفونت های ویروسی درگیرکننده‌ی تخمدان.

در اثر کاهش فولیکول های تخمدان، پاسخ به هورمون های هیپوفیز FSH و LH کم می‌شود و تولید استروژن و پروژسترون متوقف می شود. تولید آندروژن از تخمدان ادامه می یابد و دلیل آن سالم ماندن بخش استرومای تخمدان است. با وجود این میزان آندروژن در زنان یائسه پایین تر از زنانی است که در سن باروری هستند و علت آن پیری و کاهش عملکرد تخمدان و غدد آدرنال است.

خانم های چاق میزان استروژن بیشتری دارند. بعد از یائسگی در بافت چربی آندروژن ها تبدیل به استرون (از متابولیت های استروژن) می شوند.

پیامد اصلی یائسگی مربوط به کاهش استروژن است. مشکلات اساسی زنان در دوره‌ی یائسگی شامل: علائم وازوموتور (گرگرفتگی)، آتروفی ادراری تناسلی، استئوپروز (پوکی استخوان)، بیماری قلبی عروقی، ضعف قوای شناختی و مشکلات جنسی می باشند.

علائم وازوموتور (گرگرفتگی) Hat Plashez

گرگرفتگی در 75 درصد از زنان در حول و حوش یائسگی دیده می شود. 25 درصد افراد قبل از یائسگی و بقیه بعد از یائسگی آغاز می شود.

به صورت گرم و داغ شدن و قرمز شدن ناگهانی پوست تنه و اندام فوقانی خصوصاً سر و صورت، گردن، سینه، شانه ها و دست ها می باشد. گاهی تعریق و احساس سرما، سردرد، ضعف و خستگی، تهوع و به طور ناشایع استفراغ تظاهر می کند.

افزایش دمای پوست به میزان  است.

حملات گرگرفتگی به طور متوسط 4 دقیقه طول می کشد. به ندرت ممکن است تا یک ساعت هم طول بکشد. شدت حملات معمولاً شب ها تشدید می یابد و ممکن است موجب اختلال خواب بیمار شود.

گرگرفتگی در اکثر موارد پس از 1 تا 2 سال از بین می رود، اما در برخی از زنان تا 10 سال و یا بیشتر طول می کشد. مکانیسم دقیق گرگرفتگی به درستی مشخص نشده است.

کاهش استروژن موجب کاهش فعالیت سیستم آلفا ـ آدرنرژیک در مرکز تنظیم و کنترل دمای بدن در هیپوتالاموس می گردد و نتیجه آن این است که عروق محیطی متسع شوند.

«علائم گرگرفتگی نتیجه قطع استروژن است و نه صرفاً کمبود استروژن.»

درمان گرگرفتگی

(این درمان کلی و صرفا جهت اطلاع خونندگان عزیز می باشد و تاکید می گردد بهترین درمان را از پزشک متخصص مربوط دریافت نمایید)

درمان اصلی گرگرفتگی، استروژن است. استروژن درمانی به صورت سیستمیک انجام می‌شود. استروژن حتی با دوز خیلی کم هم گرگرفتگی را در بسیاری از زنان درمان می کند. استروژن با دوز کم شروع می شود. 625/0 پرمارین (استروژن کونژوگر) و در صورت نیاز پس از 4 هفته دوز دارو افزایش می یابد و به 25/1 میلی گرم در روز می رسد.

اگـر قطع استروژن درمانی مدنظر است، دوز باید به آهستگی در طول چند ماه کاهش یابد. قطـع نـاگهـانی درمـان ممکن است منجر به بازگشت علائم وازوموتور (گرگرفتگی) شود. یک راه مناسب قطع درمان این است که دوز دارو و فواصل دوزها به آهستگی کاهش یابد و اجـازه دهیم علائـم بیمـار سـرعت قطع درمـان را تعیین کند. به عنوان مثال: در ابتدا دوز پایین استروژن 625/0 میلی گرم به بیمار داده می شود و این درمان 2 تا 3 ماه به صورت روزانه استفاده می‌شود. سپس بیماران این دوز را یک روز در میان به مدت 2 تا 3 ماه ادامه می‌دهند و پس از آن هر 3 روز یک بار باز به مدت 2 تا 3 ماه و بعد اگر بیمار خوب بود، درمان قطع می شود.

وقتی زنی مایل نیست استروژن مصرف کند یا استفاده از آن کنتراندیکه (منع استفاده) دارد، از پروژستین استفاده می شود مثل مدروکی پروژستین استات به میزان 20 mg در روز.

محیط خنک، گرگرفتگی را کاهش می دهد. دمای اتاق باید پایین نگه داشته شود. لباس های نخی ـ نازک و سبک پوشیده شود. از استرس های روحی باید پرهیز شود. مصرف کافئین،شکلات، قهوه، چای و کاکائو باید محدود شود. ادویه جات محدود گردد. از مصرف الکل اجتناب گردد.

درزنانی که در دوره حوالی یائسگی هستند (قبل از یائسگی) و دارای علائم گرگرفتگی می‌شوند و قاعده هم می شوند درمان از طریق تجویز قرص های ضدبارداری خوراکی صورت می گیرد.

استروژن و پروژسترون موجود در قرص های ضدبارداری نه تنها سبب درمان مؤثر علائم گرگرفتگی می شود، بلکه سیکل های قاعدگی را هم تنظیم می کند.

درمان جایگزینی هورمونیHRT = Hormmon Replacement Thraphy

هورمون درمانی

(این درمان کلی و صرفا جهت اطلاع خونندگان عزیز می باشد و تاکید می گردد بهترین درمان را از پزشک متخصص مربوط دریافت نمایید)

از آنجایی که اکثر تغییرات دوران یائسگی مربوط به کاهش استروژن است، لذا استروژن (همراه با پروژسترون) مناسب ترین دارو جهت پیشگیری و درمان اختلالات یائسگی است.

طول مدت مطلوب برای HRT بین 20 تا 30 سال است. یعنی از شروع دوران پری منوپاز (شروع علائم یائسگی) تا آخر عمر فرد می باشد. حداقل مدت زمان لازم برای ظهور فوائد و اثرات مثبت استروژن درمانی 5 تا 7 سال است.

اندیکاسیون های درمان هورمونی (HRT)

یائسگی ـ گرگرفتگی ـ آتروفی واژینال ـ تغییرات ادراری ـ پرخطر بودن برای استئوپروز (مثل سابقه خانوادگی، استعمال دخانیات، وزن پایین، رادیوگرافی دال بر ایجاد استئوپروز).

پرخطر بودن از نظر بیماری قلبی عروقی (چون استروژن نقش مهمی در بالا بردن HDL و کاهش LDL دارد.

کنتراندیکاسیون های مطلق HRT

1. وجود یا شک به سرطان پستان یا سابقه‌ی آن. در بیماران با سرطان پستان می توان از تاموکسیفن استفاده کرد.
2. سرطان اندومتر
3. حاملگی یا شک به وجود آن
4. خونریزی واژینال با علت تشخیص داده نشده
5. بیماری فعال کبدی
6. سابقه ترومبوآمبولی

کنتراندیکاسیون های نسبی HRT شامل:

آندومتریوز فعال یا سابقه‌ی آن، سابقه سرطان آندومتر (2 سال پس از درمان موفقیت آمیز سرطان می توان استفاده نمود)، لیومیوم رحمی،سردرد میگرنی، هیپرلیپدمی، سردرد میگرنی وابسته به E، فشار خون کنترل نشده

روش های تجویز دارو

(این درمان کلی و صرفا جهت اطلاع خونندگان عزیز می باشد و تاکید می گردد بهترین درمان را از پزشک متخصص مربوط دریافت نمایید)

هرگاه خانم رحم داشته باشد هم استروژن و هم پروژسترون استفاده می شود، ولی اگر رحم نداشته باشد استروژن کافی است (چون خطر استروژن بدون حضور پروژسترون، ایجاد سرطان رحم می باشد و اگر رحم نداشته باشد این خطر منتفی است).

دو روش جهت تجویز دارو وجود دارد: 1ـ رژیم خوراکی مداوم، 2ـ رژیم خوراکی دوره ای

رژیم خوراکی مداوم

در این روش استروژن و پروژسترون هر روز و بدون قطع مصرف استفاده می شود، لذا خونریزی نخواهیم داشت.

استروژن کونژوگه    mg 625/0   یک بار در روز

مدروکی پروژسترون استات Conjugated Estrogen 0.625 mg + 5 mg

روزی یک بار Medroxi Progestron Acetat 5 mg

روش دوره ای:

(از روز اول تا 25 سیکل) استروژن کونژوگر 625/0 میلی گرم + (از روز شانزدهم تا 25 سیکل) مدروکی پروژسترون 5 میلی گرم                به مدت 10 دور

در این روش منتظر قاعدگی می شویم (بعد از روز 25 که قرص ها تمام شد) و سپس دوباره از روز اول سیکل دوباره شروع می کنیم.)

مراقبت های لازم حین مصرف HRT :

1. معاینه پستان توسط خود فرد هر ماه یک بار
2. معاینه پستان توسط پزشک هر 6 ماه یک بار
3. ماموگرافی بعد از 40 سالگی هر سال یک بار یا هر دو سال (تا 50 سالگی) و بعد از 50 سالگی هر سال یک بار.
4. آزمایش آنالیز پروتئین (LDL و HDL اندازه گیری می شود) هر 6 ماه + اندازه‌گیری کلسترول
5. پاپ اسمیر هر سال یک بار
6. معاینه قلب و عروق هر 6 ماه یک بار

آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک سپند آماده ارائه خدمت به تمامی عزیزان

جهت مشاوره  با شماره تلفن 22802020 تماس حاصل فرمایید.